Bioelectronics @ TU Delft

Nieuws | Marysa van den Berg | in Kijk, d. 24-02-2023 09:00:00

Wetenschappers hebben een geleidende gel laten ontstaan in onder meer het hart en de hersenen van zebravissen.

Bio-elektronica zijn een grote aanwinst voor de geneeskunde. Dankzij de elektrische implantaten kan bijvoorbeeld pijn worden bestreden, hersensignalen worden omgezet in woorden op een computerscherm en ziektes worden gediagnosticeerd. Maar een elektrode daadwerkelijk in het lichaam laten groeien in plaats van voorzichtig in te brengen? Dat is andere koek. Toch kregen onderzoekers van de Linköping en Lund University (Zweden) het voor elkaar. Ze publiceerden erover in Science.

Van planten naar dieren

Dezelfde onderzoeksgroep, onder leiding van Magnus Berggren, baarde al in 2015 opzien met elektronische rozen. Deze bloemen hebben geïntegreerde elektroden in hun bladeren. Met een druk op de knop veranderen die bladeren van kleur: van groen naar blauwgroen.

Maar dieren zijn een grotere uitdaging. Dat komt doordat diercellen veel zachter zijn dan plantencellen en geen celwand hebben. Hierdoor kunnen stoffen vanuit de elektrode zo de cel binnendringen en daar problemen veroorzaken. Zo is er bijvoorbeeld kans op littekenvorming.

Stapelen tot polymeren

Nu komen Berggren en collega’s met een organisch polymeergel dat stroom kan geleiden. De gel bevat geen gevaarlijke stoffen, alleen het broodnodige: de bouwstenen van het polymeer (de monomeren) en een paar enzymen. Zodra de gel wordt geïnjecteerd in het weefsel, beginnen die enzymen hun werk te doen, namelijk het verbruiken van glucose en lactaat, waarbij de monomeren worden gekoppeld tot de geleidende polymeren.

Het team testte het idee bij zebravissen, die injecties kregen in hun hart, hersenen en staartvinnen, en bij medicinale bloedzuigers. Bij beide beesten bleken er elektroden (van polymeren) tussen hun zenuwen te groeien. Ze ondervonden overigens geen schade van de ingreep en gedroegen zich normaal.

Medische implantaten

Volgens Berggren en zijn team kennen de bio-elektroden nog wel wat beperkingen. Zo zijn er voor de stroomgeleiding nu nog metalen geïmplanteerde elektrodeplaatjes nodig om contact te maken met de gel. Het liefst wordt dit in de toekomst draadloos. Ook is het de vraag hoe de bio-elektrode zich houdt bij chronisch gebruik. Wordt hij na verloop van tijd afgebroken door het lichaam en ontstaan daarbij schadelijke bijproducten?

Genoeg vragen dus, maar als daar goede antwoorden op komen, dan liggen er mooie toepassingen voor medische implantaten het verschiet, zo denkt bio-elektronica-onderzoeker Wouter Serdijn van de TU Delft. “Met deze nieuwe technologie zou het mogelijk zijn om elektroden op moeilijk (chirurgisch) bereikbare te laten groeien en deze te verbinden met makkelijker bereikbare plekken. Op deze laatste plekken kan dan middels een eenvoudige operatie de rest van de benodigde elektronica geplaatst worden.”

De onderzoekers gaan nog een stap verder en denken dat de studie een opstap is die ‘de weg baant voor de volledige integratie van in levend weefsel gemaakte elektronica’. “Dit is onjuist”, stelt Serdijn. “Elektroden zijn een soort stekkers; ze maken alleen elektrisch contact. Voor volledig implanteerbare elektronica heb je ook transistoren nodig, die de zenuwen stimuleren, de zenuwsignalen versterken en die vervolgens doorgeven. Voor zover ik weet heeft nog niemand transistoren in weefsel gegroeid. Dus zijn er voor volledig geïntegreerde elektronica nog steeds chips of dunne-film-technologie nodig.”

Bronnen: Science, Linköping University via EurekAlert! AAAS via EurekAlert!

Beeld: Thor Balkhed

Zweedse wetenschappers zijn erin geslaagd stroomgeleidende elektroden te laten samenklonteren in de hersenen, harten en staartvinnen van vissen. Ze hopen daarmee een manier te hebben ontdekt om plekken in het lichaam te behandelen die andere elektroden niet kunnen bereiken.

Maarten Keulemans, 23 februari 2023, 20:01

Het zou weleens het begin kunnen markeren van ‘een nieuw paradigma in de bio-elektronica’, pochen de onderzoekers zelf. ‘Decennialang hebben we geprobeerd elektronica te maken die de biologie nabootst. Nu laten we de biologie zelf de elektronica voor ons aanleggen’, aldus onderzoeksleider Magnus Berggren van de Universiteit van Linköping in een mediaverklaring.

De wetenschappers maakten een gel van verschillende stoffen, die zich eenmaal ingespoten in zebravisjes in een minuut of tien aaneenrijgen tot stroomgeleidende draadjes, onder invloed van onder meer suikers die van nature voorkomen in het lichaam. Ideaal om bijvoorbeeld bepaalde hersenziekten te bezweren, zenuwen te stimuleren of hersengebieden en organen af te luisteren, denken de Zweden.

Kleine wondjes

Een boeiende manier om kwetsbare plaatsen in het lichaam te bereiken waar men met gewone elektroden niet komt, denkt ook hoogleraar bio-elektronica Wouter Serdijn (TU Delft). Normale, stijve elektroden kunnen immers wondjes geven en kleine ontstekingen opwekken.

Beperkingen van de nieuwe techniek ziet Serdijn ook: ‘Belangrijk is om je te realiseren dat deze elektroden niet geïsoleerd zijn. Ze maken dus contact met ieder weefsel waarmee ze in verbinding staan. Dat leidt tot elektrische verliezen en verlies aan resolutie.’

Bio-elektroden worden nu al op allerlei fronten in het lichaam ingezet. Een bekende toepassing is diepe hersenstimulatie. Daarbij remt men aandoeningen zoals parkinson, epilepsie of het syndroom van Gilles de la Tourette, door met diep in het brein gestoken elektroden stroomstootjes toe te dienen aan bepaalde hersengebieden.

Overigens ‘kunnen’ de nieuwe elektroden zelf niks. ‘Het zijn een soort stekkers, ze maken alleen maar elektrisch contact’, constateert Serdijn. ‘Voor volledig implanteerbare elektronica heb je ook transistoren nodig, om de zwakke zenuwsignalen te versterken en eraan te rekenen, zenuwen te stimuleren of om draadloos met het implantaat te kunnen communiceren. En voor zover ik weet heeft nog niemand transistoren en zeker geen schakelingen in weefsel gegroeid.’

Hersenpapje

Het Zweedse team testte de elektroden in vissen, medicinale bloedzuigers en in de losse spieren van zoogdieren. De methode belooft ‘het onderscheid tussen biologische en technologische of elektronische materialen en systemen te vervagen’, aldus de groep, in vakblad Science.

Maar die verwachting zou Serdijn toch willen temperen. Het punt, legt hij uit, is dat hersencellen en elektronica totaal anders werken. Sluit die maar eens op elkaar aan. ‘Dit zijn twee verschillende werelden, die van nature niet met elkaar praten. De techniek moet eigenlijk meer de taal van de hersenen leren spreken. En hersencellen moeten ontvankelijker worden voor wat de techniek te bieden heeft.’

Over de auteur

Maarten Keulemans is wetenschapsredacteur bij de Volkskrant, met als specialismen microleven, klimaat, archeologie en gentech. Voor zijn coronaverslaggeving werd hij uitgeroepen tot journalist van het jaar.

Gezondheid en zorg | Misinformatie

09 februari 2023

Healy belooft iedereen een ‘gezond, voldaan en bewust leven’ met frequentietherapie. Maar in werkelijkheid gaat achter het apparaatje een schimmige verkoopconstructie schuil waarbij de bedrijfstop mogelijk miljoenen verdient ten koste van duizenden kwetsbare Nederlanders. “De Healy weet niks en meet niks. Het is totale onzin,” concludeert Wouter Serdijn, professor in de bio-elektronica.

“Hai, ik wil even m’n enthousiasme vandaag met je delen, want ik heb een ontzettend leuk apparaatje ontdekt.” Holistisch coach Grietje Voeten kijkt met een mooie glimlach vanuit haar idyllische achtertuin de camera in. In haar handen heeft ze de Healy, een klein apparaatje dat je aan je trui of overhemd kunt spelden en vervolgens met elektroden kunt verbinden met je lichaam. De Healy zou microstromen je lijf insturen en zo pijn verlichten of depressies en slaapproblemen verminderen. “Een bioresonantie apparaatje voor thuis! Nou, leuker wordt het niet jongens,” zegt ze enthousiast in haar YouTube-Video. Voeten is niet de enige die het apparaat zo warm aanbeveelt. Ze is, misschien zonder het zelf te weten, onderdeel van een uitgekookte wereldwijde campagne met spirituele influencers die via persoonlijke videoboodschappen en Facebook-posts de Healy promoten.

Een schimmige verkoopconstructie

De Healy is niet alleen een apparaat, maar het middelpunt van een schimmige verkoopconstructie waarbij de bedrijfseigenaren aan de top flink verdienen, terwijl spirituele influencers als Voeten kwetsbare personen die op internet naar antwoorden voor hun kwalen zoeken, verleiden de Healy en bijbehorende programma’s voor soms duizenden euro’s te kopen.

Samen met collega’s van VRT NWS dook Pointer in die verkoopstructuur om te achterhalen wie er rijk worden van de Healy over de rug van duizenden Nederlanders en Vlamingen. We keken mee in besloten Facebookgroepen, Telegramkanalen en online bijeenkomsten om het bedrijf en het verkoopnetwerk achter de Healy in kaart te brengen. We volgden spirituele influencers en alternatieve therapeuten, spraken met deskundigen, topverkopers en gebruikers. En ontdekten dat de Healy niks meet, niks weet en ook niks kan. Maar dat die illusie vakkundig in stand wordt gehouden om de wereldwijde verkoop te garanderen.

Wanhopig op zoek naar iets tegen de pijn

“Nou dit is dan de Healy,” zegt Hetty Burgers als ze ons het apparaatje thuis laat zien. “Dit wonderapparaatje.” Al meer dan twintig jaar heeft Burgers, die jarenlang als verpleegkundige werkte, last van chronische pijn. “Na een kruisbandoperatie is het bij mij helemaal misgegaan. Het is niet te doen met die pijn,” vertelt ze. Opeenvolgende operaties en intensieve pijntherapie bieden geen verlichting. De pijn is er altijd. “Dan ga je hopeloos op zoek, want je komt niet van de pijn af. Ik heb van alles geprobeerd. Wietolie, meditatie en yoga. Ik heb me verdiept in frequentietherapie. En toen kwam ik de Healy tegen.” Via sociale media vond ze distributeurs die het apparaatje verkochten. “Men was zo enthousiast. Dan ga je ervoor hè,” zegt ze.

De Healy is ontworpen door de Duitse filosoof Marcus Schmieke en de Portugese therapeut Nuno Nina. Nina bedacht de achterliggende techniek nadat hij als kind de diagnose autisme kreeg en merkte welke impact het nieuws op zijn moeder had. Hij verloor zijn vertrouwen in de reguliere geneeskunde en begon te experimenteren met de invloed van elektriciteit op het lichaam. “Tot de dag van vandaag neem ik geen antibiotica en vaccinaties. Ik ben nooit meer naar een dokter of ziekenhuis gegaan,” vertelde hij onlangs in een presentatie. Hij ontwikkelde vervolgens een techniek die volgens hem het lichaam ondersteunt en kanker voorkomt en geneest.

Maar wat doet het ‘wonderapparaat’?

Wat zijn uitvinding precies doet, is nog niet zo makkelijk uit te leggen. Nadat je de elektrodes van de Healy op je lichaam hebt bevestigd worden microstromen je lijf ingestuurd die de membraanspanning van cellen zouden wijzigen om zo pijn te verlichten of depressies en slaapstoornissen te verminderen. De Healy zorgt op die manier voor ‘harmonisatie van je bio-energetische veld’, staat in de verkoopfolder. “Het klinkt heel ingewikkeld,” zegt een van de verkopers in een video op YouTube. “Je hoeft niet alles te begrijpen. Het is alsof je cellen als batterijtjes worden opgeladen.”

Wetenschappelijk bewijs dat het werkt is er niet, concludeerde de Reclame Code Commissie na een klacht van Rob van Berkel, diëtist, onderzoeker en luis in de pels van MLM-bedrijven als Healy World. Volgens Healy World is het apparaatje dat ze verkopen ‘een medisch hulpmiddel voor de behandeling van chronische pijn, fibromyalgie, skeletpijn en migraine’. Maar daar zag Van Berkel geen onderbouwing voor.

“Ik ben de literatuur ingedoken en heb ook gekeken naar de studies die Healy World aanhaalt, die de medische claims zouden moeten onderbouwen. En daar zie ik geen bewijs voor,” vertelt hij. Healy World verwijst in folders en video’s vaak naar een certificaat van het Duitse keuringsbedrijf MedCert, dat zou moeten aantonen dat de Healy een medisch apparaat is. Maar dat klopt niet, zegt Van Berkel. Het certificaat geeft aan dat het product veilig te gebruiken is, niet dat het medisch gezien iets kan. “Vanuit de wetenschappelijke literatuur is er geen bewijs dat het gebruik van de Healy medische effecten heeft,” zegt hij.

Healy World gooide het vervolgens tijdens de procedure bij de Reclame Code Commissie over een andere boeg. De onderneming zou een klinische evaluatie hebben uitgevoerd, waaruit de medische geschiktheid zou blijken. “In totaal zou die evaluatie 49 pagina’s beslaan. Waarvan Healy er twee heeft toegestuurd. En die zijn grotendeels zwart gelakt,” vertelt Van Berkel. “Het is bijna lachwekkend. Dit is niet serieus te nemen.”

Misleidend, op zijn minst

De Reclame Code Commissie is het met Van Berkel eens en concludeerde dat de medische claims van Healy World misleidend zijn en beval het bedrijf aan de bewuste zin niet meer te gebruiken. Healy World ging tegen de uitspraak in beroep, maar het College van Beroep bevestigde de uitspraak van de Reclame Code Commissie. Toch worden de medische claims door Healy nog steeds in video’s, trainingsdocumenten en folders genoemd.

De Healy weet niks en meet niks

De Healy is “totale onzin”, concludeerde Wouter Serdijn, professor in de bio-elektronica, tijdens een eerder onderzoek van Radar. Hij bestudeerde de werking van het apparaat. “De Healy weet niks en meet niks. Hij stuurt hoogstens willekeurige elektronische frequenties, en ook hiervan is niet bewezen dat ze invloed hebben op je cellen,” concludeerde Serdijn. Volgens Healy World zou de professor zijn onderzoek niet goed hebben uitgevoerd en de kwantumsensor in het apparaatje hebben gemist, dat het lichaam de juiste informatie en energie geeft om zelf te herstellen.

“Er zit geen kwantumsensor in,” zegt Serdijn na het apparaat op verzoek van Pointer nogmaals te hebben onderzocht. Wat Healy aanwijst als de sensor is volgens Serdijn simpelweg een transistor. “En die neemt niks waar. De Healy kan hiermee dus niks meten of weten,” zegt hij. En daarnaast is de Healy volgens Serdijn te zwak om überhaupt “impulsen te maken die enigszins een interactie met cellen in het lichaam kunnen maken.” Het hele concept van Healy is dubieus, meent hij. Het idee dat we een verzameling frequenties zijn klopt niet, aldus Serdijn. “Onzin. Menselijk weefsel genereert helemaal geen frequenties.”

“Onzin. Menselijk weefsel genereert helemaal geen frequenties.” Wouter Serdijn, professor in de bio-elektronica

Gemeenschap van ervaringen

De Healy kan dus helemaal niks. Maar dat maakt ‘m niet minder populair. Hoeveel exemplaren van het apparaatje precies zijn verkocht is niet bekend, maar in besloten Facebookgroepen rond de Healy zien we duizenden Nederlanders en Vlamingen. “Na een ernstig ziekbed vanwege darmkanker, hield ik als bekende klacht een zware vermoeidheid over. Ik draai nu iedere dag het Energie-programma (van de Healy, red.) en kan langer dan voorheen doorgaan. Ik val niet meer in slaap overdag,” schrijft een van de meer dan 11.000 leden in de gebruikersgroep Frequency Solutions Ervaringen. De post is niet zomaar een ervaringsverhaal. Het bericht is van een van de topverkopers van Healy en is vooral bedoeld om reclame te maken voor het apparaat. De Facebookgroep staat vol met dergelijke verhalen, bedoeld om anderen enthousiast te maken voor de Healy.

Het frequentie-apparaatje is namelijk niet zomaar in de winkel te koop. Je moet lid worden van de gemeenschap om het te kunnen bestellen. Dat kan online, bijvoorbeeld via een linkje onder de video van een spirituele influencer, of wanneer je iemand uit die gemeenschap tegenkomt. Bijvoorbeeld een buurvrouw, familielid, kennis of een van de distributeurs op Facebook, die het aan je wil verkopen. Netwerkmarketing heet die verkoopconstructie. Ook wel multi-level marketing (MLM) genoemd.

Piramide van verkopers

Koop je een Healy, dan gaat een percentage van de winst naar degene die het apparaat aan je heeft verkocht. Verkoop jij het apparaat weer door, dan krijg jij een deel van de winst en gaat ook een klein percentage naar de persoon die jou lid heeft gemaakt van de gemeenschap. En zo ontstaat een piramide van verkopers. Hoe meer mensen je onder je hebt (de downline genoemd), hoe meer je kunt verdienen. En dat is waar het werkelijk om draait bij Healy.

“Multi-level marketing leeft van de inleg van nieuwe rekruten,” zegt Claudia Gross, universitair docent aan de Radboud Universiteit. Gross doet onderzoek naar MLM-structuren. “Er zijn altijd nieuwe mensen nodig die het product kopen en geloven dat het hen helpt,” zegt zij.

Bovenaan de Healy-piramide staan de eigenaren van het bedrijf. Daaronder de topverkopers die besloten Facebookgroepen starten voor gebruikers, presentaties houden via Zoom om uitleg te geven over het apparaat en de verkoopconstructie om nieuwe distributeurs aan te trekken. Diezelfde topverkopers reizen vaak de wereld over om andere MLM-verkopers te overtuigen ook in de Healy-piramide te stappen. Onderaan staan de spirituele influencers die voor nieuwe aanwas moeten zorgen. Hun video’s zijn voor veel mensen de eerste kennismaking met de Healy.

De piramide zorgt ervoor dat het geld naar boven stroomt en moet daarom constant worden gevoed met nieuwe mensen. Iedere laag van de piramide moet enthousiast worden gehouden, om ervoor te zorgen dat verkopers actief blijven en zich inzetten om meer Healy’s of behandelprogramma’s te slijten.

Grote maar valse beloften

Iedereen in de piramide wordt daarom een worst voorgehouden, een grote belofte. Het bedrijf houdt presentaties en maakt video’s waarin MLM-verkopers flinke winsten wordt beloofd. Doe je je best, zo staat in de folder, dan kun je binnen 18 maanden een bonus van 500.000 euro binnenslepen. Met chique titels worden de groeimogelijkheden binnen de piramide benadrukt: eerst word je ‘Builder’, daarna ‘Team Manager’, vervolgens ‘Vice President’ en uiteindelijk groei je door naar ‘Executive President’.

Topverkopers pronken op sociale media met beelden van chique gala’s, dure sportauto’s en prachtige wereldreizen om andere MLM-verkopers te lokken. De spirituele influencers wordt een leuk inkomen voorgehouden, met de mogelijkheid om door te groeien. En de influencers beloven de nieuwe aanwas op hun beurt een gelukkig en gezond leven, als ze de Healy maar gebruiken.

“Voor nieuwelingen is de prikkel dat je denkt: wow, dit gaat heel groot worden. Het voelt alsof je onderdeel bent van een gemeenschap die het mogelijk maakt om geld te verdienen en de gezondheid te bevorderen. Dus ja, wie wil dat nou niet? Het is heel verleidelijk,” zegt Gross. “Maar de echte cijfers hoor je niet. Hoeveel wordt er werkelijk verdiend? Hoeveel mensen hebben meegedaan en zijn er uitgestapt? Hoeveel mensen hebben schulden gemaakt?”

Niemand wordt rijk, behalve de top

De beloftes blijken namelijk niet meer dan luchtkastelen. Vrijwel niemand wordt rijk van MLM-constructies, behalve misschien de mensen in de absolute top van de piramide. Een onderzoek van de Federal Trade Commission, de Amerikaanse markttoezichthouder, bevestigt dat. “De overgrote meerderheid van de bonussen die door MLM-bedrijven worden betaald, gaat naar een klein percentage van de topverkopers bovenaan in de piramide. Ten koste van nieuwe deelnemers, van wie 99 procent juist geld verliest,”, aldus de commissie.

Bij Healy is dat niet anders, blijkt uit de income disclosure die alle MLM-bedrijven verplicht in Canada moeten publiceren. Daarin valt te lezen hoeveel deelnemers gemiddeld verdienen als ze een bepaalde rang hebben bereikt. Uit een peiling die Healy in 2021 heeft gedaan onder Amerikaanse deelnemers blijkt dat je als ‘Builder’ (de eerste trede) nog geen 400 euro per jaar verdient. Te weinig om zelfs de goedkoopste editie van de Healy terug te verdienen. Je begint pas goed te verdienen als ‘Senior Vice President’. En dat is minder dan een half procent van de leden.

Slechts een handjevol verkopers weet echt flink te verdienen, ten koste van de mensen onderin de piramide. “Dat zijn een paar top distributeurs. Die hebben gewoon charisma, uitstraling, kunnen goed praten. Zij kunnen eigenlijk alles verkopen,” zegt Gross.

Topverkopers wisselen van product

Die topverkopers houden presentaties en maken video’s om de Healy aan te prijzen. Maar geen van allen lijkt werkelijk achter het product te staan. Uit ons onderzoek blijkt dat de topverkopers van Healy elkaar al jaren kennen en eerder op dezelfde wijze andere producten verkochten, zoals LifeVantage, Rain en Organo Gold. Allemaal producten die de gezondheid zouden bevorderen en uiteindelijk niet meer voldoende opleverden. De topverkopers springen van product naar product om hun inkomen in stand te houden. Vaak nemen ze hun complete netwerk van een paar duizend leden mee, zo blijkt uit gesprekken die we hebben gevoerd met mensen die al jaren actief zijn in de MLM-wereld.

“Aan een product hangen heel erg hoge beloftes. Na een paar jaar is wel duidelijk dat die beloftes niet waar kunnen worden gemaakt. En dan is het attractiever om naar een ander bedrijf over te stappen met een nieuw product, of om het huidige bedrijf een make-over te geven en een nieuw model uit te brengen,” zegt Gross.

Hoofdkantoor bestaat alleen op papier

De Healy werkt dus niet en ook de belofte dat je er gemakkelijk geld mee kunt verdienen is gebakken lucht. Wie profiteert dan wel van het apparaatje? Dat zijn vooral de eigenaren van het bedrijf en de verkopers aan de absolute top van de piramide.

Hoewel Healy een Duits bedrijf is, staat het hoofdkantoor in Groningen. Beryl Gout (74) is CEO van het netwerkmarketingbedrijf. Op papier althans. Kantoorruimte is er niet. Healy International BV is een postbus in een bedrijfsverzamelpand tegenover het Martini Ziekenhuis. Gout regelt de zaken vanuit haar eigen huis.

Ze is geen onbekende in de MLM-wereld. Ze was jarenlang zelf distributeur en had samen met haar man van 2001 tot en met 2014 een distributiebedrijf dat de pakketten van Amerikaanse MLM-bedrijven naar Nederland haalde en vervolgens door Europa verscheepte. Beryl hielp de bedrijven met productregistraties, belastingen en het opzetten van Nederlandse BV’s. Hetzelfde doet ze nu voor Healy. Gout heeft (nog) niet gereageerd op onze vragen, maar stuurde wel het eerdergenoemde certificaat van het Duitse keuringsbedrijf MedCert dat door de Reclame Code Commissie al als onvoldoende onderbouwing werd beoordeeld.

Wirwar aan bedrijven

Healy bestaat verder uit een wirwar aan bedrijven geregistreerd in Duitsland, Oostenrijk, Italië, Rusland, Oekraïne, Turkije, India, Korea en de VS. Dat maakt het lastig om te zien hoeveel geld er in Healy World omgaat. Maar dat het om miljoenen gaat is duidelijk, zegt een ingevoerde bron binnen Healy World.

Eén naam komt bij alle bedrijven terug: Babak Jafarian. Hij is in elk geval op papier eindverantwoordelijke binnen Healy. Maar over Jafarian komen we weinig te weten. De uit Iran afkomstige man woont inmiddels zo’n veertig jaar in Duitsland en werkte eerder als boekhouder voor een distributiebedrijf in biologische producten. Als we Jafarian bellen krijgen we te horen dat hij de komende maanden op vakantie is en niet kan reageren.

Ook Healy World zelf reageert niet op vragen over de werking van het product of over de inkomstenbeloftes, ook al zegt het bedrijf meerdere keren toe wel te zullen antwoorden. De Nederlandse topverkopers willen niets zeggen of verwijzen naar Healy World. Alleen distributeur Gerry Van Zantvoort, die op dit moment “zo’n 80 a 90.000 klanten en verkopers” onder zich zegt te hebben, wil telefonisch nog iets toevoegen: “Als je niet gelooft in het product moet je er gewoon van wegblijven en de mensen die er wel in geloven, die er wel mee bezig zijn, lekker hun werk laten doen.” En zo wil niemand verantwoordelijkheid nemen voor het product en de verkoopwijze.

Listig, maar legaal

Het is listig, maar legaal, zegt Gross. MLM-verkoopconstructies zijn niet verboden. En toezicht is er niet. “Bij multi-level marketing is iedere verkoper formeel gezien zelfstandig. En daar wordt gewoon geen toezicht op gehouden,” vertelt ze. “De problemen die voorkomen hebben vooral te maken met die piramide-achtige verkoopconstructie, met het marketingmodel. En daar is niemand officieel verantwoordelijk voor.”

Hoewel MLM een piramidestructuur heeft, is het volgens de Kansspelautoriteit geen verboden piramidespel. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) kan optreden, maar doet dat alleen als het meldingen krijgt over malafide verkooppraktijken. En dat is nog nooit gebeurd, laat een woordvoerder van de ACM ons weten. Dat laatste is ook niet zo vreemd, denkt Gross. “De verkopers hebben zelf in het product geloofd en hebben ook anderen geworven. Ze zijn slachtoffer, maar ook dader. Je moet veel moed hebben om dan te zeggen: ik ben hier ingetrapt en heb anderen erbij betrokken. Dat is nogal moeilijk.”

Er loopt een onderzoek

In België laat de Federale Overheidsdienst Economie weten dat er een onderzoek loopt naar Healy. Maar een woordvoerder wil verder geen details geven “wegens het geheim van het onderzoek”.

En zo kan Healy World voorlopig ongestoord verdergaan en meer mensen met loze beloftes verleiden om duizenden euro’s in een product te steken dat niet werkt. “Ja, ik heb er een hoop geld aan uitgegeven. Weer een valse hoop. De zoveelste al,” verzucht Hetty Burgers, die al 20 jaar last heeft van chronische pijn. “Ik heb van alles geprobeerd. Ik raak steeds meer gehospitaliseerd. En dat ding kan ik wel tegen de muur smijten met alle beloftes. We worden belazerd.”

Bekijk donderdag 9 februari onze tv-uitzending over de Healy om 21.05 uur op NPO2.
Dit onderzoek kwam tot stand in samenwerking met VRT NWS.

UPDATE, Reactie Healy World, toegevoegd op 9 februari:

Healy World reageerde pas kort voor onze uitzending en na publicatie van dit artikel op onze vragen. Daardoor kon de reactie van het bedrijf niet worden meegenomen in de uitzending, maar voegen we hieronder een samenvatting toe.

Wetenschappelijke onderbouwing

Healy verwijst voor de wetenschappelijke onderbouwing van haar frequentieapparaat opnieuw naar het MedCert certificaat en de door het bedrijf zelf uitgevoerde klinische evaluatie. De klinische evaluatie werd niet meegezonden. Het certificaat en de klinische evaluatie vormen volgens de Reclame Code Commissie (RCC) echter onvoldoende bewijs voor de werkzaamheid van de Healy, zo oordeelde de RCC eerder al.

Medische claims

Over de uitspraak van de Reclame Code Commissie zegt Healy World: “De bovengenoemde claim waarover de RCC zijn advies uitbracht, wordt echter niet meer gebruikt en Healy volgt het advies van de RCC.” De claim is inderdaad van de website van Healy gehaald. Maar wordt nog wel in video’s, reclamemateriaal en trainingsdocumenten gebruikt, zo zagen wij tijdens ons onderzoek.

Sensor

Over de constatering van professor Wouter Serdijn zegt Healy World dat hoewel het bedrijf in alle reclame-uitingen spreekt over een ‘Quantumsensor’, het concept ‘sensor’ niet correct is en ook niet overeenkomt met de functies van de Healy. “De Healy gebruikt wat wij noemen “Individualized Microcurrent Frequencies” (“IMF”). Dit is een eigen technologie van Healy World. Het gebruikt de gegevens van een fysieke ruisgenerator om een prioriteit toe te kennen aan vele verschillende frequenties die volgens professionele gebruikerservaringen het meest relevant zijn voor de gebruiker. Dat wil zeggen dat de fysieke ruisgenerator door middel van een algoritme bepaalt welke frequentie de hoogste prioriteit heeft.” Volgens Healy is ‘Quantumsensor’ een eigen term van Healy. “Het is geen sensor in de door u genoemde betekenis.” Volgens Serdijn is de genoemde sensor eigenlijk een simpele transistor, een van de bouwstenen van ieder elektronisch apparaat.

TENS-apparaat

De Healy is in Amerika en Australië geregistreerd als een TENS-systeem. In de registratie zegt Healy World dat het apparaat vergelijkbaar is met een TENS-systeem. Volgens Serdijn klopt deze vergelijking niet, omdat het apparaat niet dezelfde kracht en functie heeft als een TENS-systeem. Daarover zegt Healy: “In de registratie wordt echter benadrukt dat de Healy gebruikmaakt van microstroompjes, die worden toegepast op het oppervlak van de menselijke huid. Dit is dus geen TENS-apparaat in de bovengenoemde betekenis. Het werkt dus anders dan een TENS-systeem. Het goedgekeurde beoogde medische doel specificeert en verduidelijkt in feite de functie van de Healy.”

Er zijn wereldwijd 300.000 Healy-apparaten verkocht, aldus Healy World. In Nederland en België gaat het om 17.000 apparaten. “Healy World telt meer dan 285.000 verkooppartners en klanten wereldwijd, ongeveer 18.000 verkooppartners en klanten in Nederland en België.”

Science 08 februari 2023 – 16:01 door Jos Wassink

Haven’t you heard? It’s tinnitus week – a week focusing on ringing in the ears. TU Delft is involved in the research and is even developing a small healing device.

One in three adults will sometimes hear a distinct tone in one ear for seconds at a time. The  ‘disco tinnitus’ phenomenon is also well known: if your ears have been exposed to a lot of noise for a while, you will hear a noise or whistling sound when in silence. It usually passes, but too much exposure to loud sounds can cause the noise or whistling tone to become permanent. In this case, you are suffering from tinnitus which is the subject of awareness raising this week during Tinnitus Week 2023.

A few years ago, the Bioelectronics group (Faculty of Electrical Engineering, Mathematics and Computer Science) joined an international project on tinnitus called Tinnitus House. Delta phoned TU Delft principal investigator Professor Wouter Serdijn to hear about the progress.

People suffering from tinnitus can fill in a survey on the website. What has that yielded?
“Almost 1,800 people have completed the survey. We ask them about the nature of their tinnitus, how long they have had it, whether they might have got it from professional activities. Some are musicians, others have been in the army. Still others got it after acoustic trauma in the form of blasting fireworks. We then use their profiles to try to map out what people have tried on their own and what has helped them. You can best compare it to Spotify‘s recommendation system. You choose a particular song and Spotify comes up with recommendations based on other users’ profiles. Similarly, the Tinnitus House website gives recommendations of things you could try (to reduce the effects of tinnitus, Eds.).”

Can you give an example?
“Certain vitamins, for example. The scientific literature is not unequivocal on this, but there is a relationship between tinnitus and susceptibility to immune disorders. Certain vitamins have a positive influence on this. The survey suggests that people with a certain type of tinnitus might benefit from vitamin D3. Others benefit from creating certain conditions such as doing yoga or taking a shower – where you close your ears.”

What did you find out from the survey?
“It has pointed us towards solutions which would make sense for users. For instance, we are currently working on a small device that can stimulate the vagus nerve through pulses of electricity through the skin.”

Should I think of an electrical stimulation that reduces tinnitus?
“Yes, that’s right. We had one graduate student work on that and we will put a second one to work on it. We expect to test the effectiveness within a few months at BRAI3N clinic in Ghent, Belgium. The remedy is a combination of the electrical stimulation of a nerve and acoustic stimulation. It turns out, and there have been scientific studies on this, that if you give multimodal stimulation such as electric and acoustic signals at the same time, it increases the learning capacity of the brain. We want to teach the brain how to reconfigure itself. The brains of patients have organised themselves in a way that produces tinnitus, so we want to instruct them to start organising themselves differently. Not the whole brain, just the auditory cortex. Hence the combination of sound stimulation and electrical stimulation.”

What does that look like in practice?
“For now, this is still done with headphones and a sticker with electrodes. This allows us to test 20 patients in Ghent without any problem. But if you can reduce the equipment to an earpiece, there will be manufacturers of portable audio devices that will be very interested in it.”

• Do you also suffer from tinnitus? Join the study at Tinnitus House.

Science 08 februari 2023 – 11:01 door Jos Wassink

Heb je het al gehoord? Het is tinnitusweek – een week met aandacht voor oorsuizen. De TU Delft is betrokken bij het onderzoek en denkt zelfs aan een genezend apparaatje.

Eén op de drie volwassenen hoort wel eens secondenlang een duidelijke toon in een oor. Ook de zogeheten ‘disco-tinnitus’ is bekend: als je oren een tijdlang zijn blootgesteld aan veel lawaai, hoor je eenmaal in de stilte een ruis of fluittoon. Meestal gaat dat voorbij, maar te veel blootstelling aan harde geluiden kan ertoe leiden dat de ruis of fluittoon permanent wordt. Dan lijd je aan tinnitus waar deze week extra aandacht voor is tijdens de tinnitusweek 2023.

Een paar jaar geleden sloot de groep Bio-elektronica (faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica) zich aan bij een internationaal onderzoek naar oorsuizen onder de naam Tinnitus House. Delta belde met de Delftse hoofdonderzoeker prof.dr.ir. Wouter Serdijn om te horen over de vorderingen.

Mensen met last van tinnitus kunnen op de website een enquête invullen. Wat heeft dat opgeleverd?
“Bijna 1800 mensen hebben de enquête ingevuld. We vragen hen wat de aard is van hun tinnitus, hoe lang ze het al hebben, of ze er misschien beroepsmatig last van hebben gekregen. Sommigen zijn muzikant, anderen hebben in het leger gezeten. Weer anderen hebben het na een akoestisch trauma in de vorm van knallend vuurwerk gekregen. We proberen op basis van deze profielen in kaart te brengen wat mensen zelf geprobeerd hebben en wat hen heeft geholpen. De Tinnitus House website werkt vergelijkbaar met het aanbevelingssysteem van Spotify. Jij kiest een bepaald nummer, dan komt Spotify met aanbevelingen gebaseerd op gebruikersprofielen. De tinnitus website geeft aanbevelingen van dingen die je zou kunnen proberen (om minder last te hebben van tinnitus, red).”

Kun je een voorbeeld geven?
“Bepaalde vitaminen bijvoorbeeld. De wetenschappelijke literatuur is daar niet eenduidig over, maar er wordt een relatie gelegd tussen tinnitus en de vatbaarheid voor immuunstoornissen. Bepaalde vitaminen hebben daar een positieve invloed op. De enquête suggereert dat mensen met een bepaalde vorm van tinnitus voordeel zouden kunnen hebben van vitamine D3. Anderen zijn gebaat bij het scheppen van bepaalde omstandigheden zoals yoga of douchen – waarbij je je oren afsluit.”

Wat zijn jullie te weten gekomen uit de enquête?
“Het heeft ons gewezen op welke oplossingen voor een gebruiker zinvol kunnen zijn. Zo werken we momenteel aan een klein apparaatje dat de vagus-zenuw kan stimuleren met stroompulsjes door de huid heen.”

Moet ik dan denken aan een elektrische stimulatie die de tinnitus vermindert?
“Ja, dat klopt. We hebben daar één afstudeerder op gehad en gaan er een tweede op zetten. We verwachten binnen een paar maanden de doelmatigheid te testen in de kliniek BRAI3N in Gent. De remedie is een combinatie van elektrische stimulatie van een zenuw en akoestische stimulatie. Het blijkt, en daar zijn ook al wetenschappelijke studies naar gedaan, dat als je multimodale stimulatie aanbiedt, dus elektrische en akoestische tegelijk, dat het lerende vermogen van de hersenen groter is. Wij willen de hersenen leren hoe ze zichzelf opnieuw moeten configureren. De hersenen hebben zich bij patiënten zo georganiseerd dat ze tinnitus opleveren, en we willen ze dus instrueren om zich op een andere manier te gaan organiseren. Niet de hersenen als geheel, alleen de gehoorschors. Vandaar dus de combinatie van geluidsstimulatie en elektrische stimulatie.”

Hoe ziet dat er in praktijk uit?
“Dat gaat nu nog met een koptelefoon en een plakker met elektroden. Daarmee kunnen we in Gent zonder probleem twintig patiënten testen. Op het moment dat je de apparatuur kunt verkleinen tot een ‘oortje’ dan zijn er fabrikanten van draagbare audio die er heel erg in geïnteresseerd zijn.”

• Ook last van oorsuizen? Doe mee aan het onderzoek bij Tinnitus House.

Een perfecte match, vond de Delftse start-up Nowi de Nijmeegse chipmaker Nexperia. Maar die nieuwe eigenaar is in Chinese handen. Dat doet, met alle zorgen over het Chinese bezit van technologie, alarmbellen afgaan. Kan de overname doorgaan?

Michael Persson

De Volkskrant, 7 december 2022, 05:00

Wie bij Nowi in Delft binnenkomt, voelt de dubbele opwinding van een start-up die al groot aan het worden is. Op een kast bij de ingang staan de prijzen en oorkondes die ze als beginnend innovatief bedrijf hebben gewonnen, daartegenover staat al een soort historische vitrine met de eerste prototypen van hun uitvindingen. Het lab ziet eruit als een hobbyzolder, met op een werktafel een printplaat aan een wirwar van snoertjes, verbonden met kastjes met blauw oplichtende cijfers en golvende grafiekjes, maar daarnaast zit een groepje medewerkers te vergaderen over toekomstige miljoenenorders. Er gebeurt van alles tegelijk.

‘We waren op een moment gekomen dat we een nieuwe stap moesten zetten’, zegt Simon van der Jagt (32), een van de twee oprichters van het bedrijf. ‘De overname komt precies op tijd. Er komt een fase in je bedrijf dat je zelf de grootste belemmering bent om je ambities te verwezenlijken. Die fase zijn we nu voorbij.’

Drie weken geleden trok Van der Jagt de champagne open, hier in het bedrijfsverzamelgebouw in de buurt van de Technische Universiteit Delft. Nowi, een door hem en studiegenoot Omar Link in 2016 opgerichte start-up die chips ontwerpt die hun energie uit de omgeving halen en daardoor geen batterijen nodig hebben, werd toen overgenomen door de in Nijmegen gevestigde chipproducent Nexperia. Los van de financiële klapper – de overnamesom loopt in de miljoenen – betekent dit dat Nowi kan gaan doen wat altijd de bedoeling was: op grote schaal ‘energie-oogstende’ chips produceren en wereldwijd verkopen. about:blankhttps://acdn.adnxs.com/dmp/async_usersync.html

Alleen: Nexperia is in handen van Chinezen. Van der Jagt had er wel even bij stilgestaan, maar hij concludeerde dat het overkomelijk was. ‘Het was gewoon een perfecte match. Nexperia heeft het mondiale verkoopnetwerk dat we nodig hebben. Hun hoofdkantoor staat in Nijmegen, veel mensen die er werken komen nog van Philips. In de praktijk is het nog steeds Nederlands. Inhoudelijk zagen we geen problemen.Al weet je in deze tijden dat zoiets in de beeldvorming gevoelig kan liggen.’

Anderen zien wel problemen. Het bedrijfje wordt meegesleurd in de maalstroom die aanzwelt over alles wat met chips en China te maken heeft. En dus rinkelen nu alarmbellen rond Nowi en Nexperia.

‘We moeten onze blootstelling aan dat gevaar terugbrengen’

Het is begonnen in oktober, toen de Verenigde Staten een verbod afkondigden op de export van bepaalde chipmachines naar China. Sindsdien staat Nederland, dat met ASML de belangrijkste chipmachinemaker ter wereld herbergt, onder zware druk om dat ook te doen. Ook belangrijk is de Europese Chips Act van vorige week, een miljardenplan om meer chips in Europa te gaan maken, om zo minder afhankelijk te worden van China. Intussen worden sommige lidstaten onrustig. De Duitse regering probeert de overname te blokkeren van een Duitse chipproducent door een Zweeds bedrijf waarachter Chinezen schuilgaan. De Britse regering besloot, op aandringen van Amerikaanse politici, dat Nexperia zich moet terugtrekken uit een pas aangekochte fabriek in Wales.

Nu gaan er binnen de VVD stemmen op om ook de overname van Nowi door Nexperia terug te draaien. ‘Zo’n Chinese overname van een Nederlandse chipontwerper gaat recht in tegen dat waar we in Europa aan werken’, aldus Europarlementariër Bart Groothuis.

Het was allemaal leuk en aardig, China als werkplaats van de wereld, maar nu de wereld ineens ontdekt dat in die werkplaats cruciale dingen worden gemaakt en China ook de rest van de wereld als werkplaats gaat gebruiken, is de lol eraf. China heeft de wereld aan zich geketend, is de vrees. ‘Die afhankelijkheid kan als wapen worden gebruikt’, zegt Groothuis. ‘We moeten onze blootstelling aan dat gevaar terugbrengen. En ja, dat kost soms misschien geld. Geopolitiek moet je vooraf inprijzen.’

Daartoe wil hij de Veiligheidstoets Investering, Fusie en Overnames (Vifo) in stelling brengen. Dat is een nieuwe wet die nog niet helemaal klaar is, maar met terugwerkende kracht tot september 2020 moet gelden.

Toen Nexperia in 2016 werd verkocht, kraaide er geen haan naar de nieuwe eigenaar. Voor 2,75 miljard euro ging de Nederlandse chipmaker, een afsplitsing van chipmaker NXP die weer een afsplitsing was van Philips, naar twee Chinese investeringsmaatschappijen. Die verkochten het in 2018 aan Wingtech Technologies, een aan de beurs van Shanghai genoteerd bedrijf dat mobiele telefoons maakte maar graag meer met chips wilde gaan doen. Ongeveer 30 procent van de Wingtech-aandelen is in handen van regionale investeringsfondsen, die gelieerd zijn aan de overheid. Grootaandeelhouder is Zhang Xuezheng, destijds apetrots dat hij een stuk van het oude Philips had gekocht. In 2020 werd Zhang, bijgenaamd Mr. Wing, benoemd tot ceo van Nexperia. Forbes schat zijn vermogen op 1,3 miljard euro. Hij is 47 jaar, heeft een gezin in de VS en, zo blijkt uit gegevens van de Kamer van Koophandel, een huis in Vinkeveen.

‘Wing is de controlerende aandeelhouder vanWingtech, zegt Charles Smit, oud-Philipsman en nu de Nederlandse directeur van Nexperia, in zijn kantoor in Nijmegen. ‘Die andere aandeelhouders zien we niet, horen we niet, willen we ook niet zien. Die investeringsfondsen hebben allemaal misschien een paar procent, maar treden niet gecoördineerd op. Ze hebben ook geen stemrecht.’ Mr. Wing heeft weliswaar een visie op ‘de markt, het prijsbeleid, inhouse- en outhouseproductie’, maar dat zijn bedrijfseconomische grootheden, zegt Smit. ‘Dit is Nexperia. Niet Wingtech. Dit is Nederlands, niet Chinees. Dat zijn twee verschillende werelden.’

Maar die werelden liggen voor de buitenwacht niet zo ver uit elkaar als Smit denkt. Twee weken geleden verordonneerde de Britse regering dat Nexperia een vorig jaar aangekochte fabriek in Wales van de hand moet doen. De nationale veiligheid zou in gevaar zijn. De Britse minister van Economische Zaken ziet Nexperia toch vooral als een Chinees vehikel, niet een Nederlands bedrijf. De achterdocht werd alleen maar versterkt door de reactie van Beijing. Een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat ‘de Britten de rechten en belangen van Chinese ondernemingen moeten respecteren’. Smit: ‘Er is een verdrag tussen China en het Verenigd Koninkrijk, dat investeringen van bedrijven van deze twee landen beschermt. Hoewel de investering in Newport door Nexperia is gedaan, kan onze aandeelhouder Wingtech zich op dat verdrag beroepen.’

De gewraakte Newport Wafer Fab is de grootste fabriek van halfgeleider-wafers, het basismateriaal van chips, in het Verenigd Koninkrijk. Nexperia produceerde die al in Hamburg en Manchester, maar was op zoek naar uitbreiding. Toen Newport in 2019 in de problemen kwam, wierp Nexperia zich op als redder in nood. Het ging er wafers laten maken en kreeg 14 procent van de aandelen. Toen de fabriek bleef aanmodderen en afspraken niet nakwam, kocht Nexperia ook de andere 86 procent. ‘Dat was met instemming van de regering van Wales en daar was Londen ook bij’, zegt Smit. ‘We hebben in de fabriek geïnvesteerd, we hebben de salarissen verhoogd, we hebben de pensioenen hersteld. Ze zijn daar echt blij met ons.’

Er leek geen vuiltje aan de lucht. Totdat een Amerikaanse groep Republikeinse Congresleden dit voorjaar een brief stuurde aan president Joe Biden en de fabriek in Wales onder de aandacht bracht. Nexperia wordt daarin ‘een entiteit met stevige banden met de Volksrepubliek China’ genoemd. ‘We dringen er met klem op aan dat de regering alle noodzakelijke middelen gebruikt om deze overname te voorkomen.’ Hoofdondertekenaar is Michael McCaul, een politicus die een regio rond de Texaanse hoofdstad Austin vertegenwoordigt, waar nogal wat halfgeleiderindustrie gevestigd is.

McCaul suggereert twee dreigementen: dat Amerikanen geen spullen meer leveren aan de fabriek in Wales, of dat het Verenigd Koninkrijk van de ‘witte lijst’ van buitenlandse investeerders wordt gehaald, die het mogelijk maakt dat Britse bedrijven zonder belemmeringen in de VS kunnen investeren.

De Amerikaanse spierballendiplomatie leidt tot een onderzoek door Londen. Twee conclusies: de fabriek zou ingewikkelder samengestelde halfgeleiders kunnen gaan maken, een techniek waarmee de Chinezen dan aan de haal zouden kunnen gaan. En: de eventuele Chinese werknemers van de fabriek zouden weleens geheimen kunnen pikken van omliggende bedrijven in Newport. Dus luidt het advies: terugdraaien die overname.

‘Zijn onze medewerkers in Wales opeens spionnen geworden?’

‘We hebben daarop garanties geboden dat we absoluut geen samengestelde halfgeleiders gaan maken’, zegt Smit. ‘Maar wat moeten we met dat tweede verwijt? Zijn onze medewerkers in Wales opeens spionnen geworden van een vreemde mogendheid? Hoe zien ze dat eigenlijk voor zich? Dat ze in het café gaan zitten om anderen geheimen te ontfutselen en door te sluizen naar China? Als dit het denken is van de overheid, maak ik me grote zorgen.’

De Britten, die sinds dit jaar een nieuwe wet hebben die overheidsingrijpen mogelijk maakt, blijken onvermurwbaar. Ze reageren niet eens op de verdediging. Smit: ‘Ze zijn hier nooit geweest om te praten, en ook niet in Newport. Nu moeten wij dus verkopen, onder toezicht van de Britse overheid. Het is pure onteigening.’

Hij laat zien wat Nexperia, dat sinds de Chinese overname flink is gegroeid, eigenlijk maakt. Frummeltjes die eruitzien als de rubberkorrels van een ouderwets kunstgrasveld. ‘Het zijn geen ingewikkelde chips. Het zijn transistors, diodes, dingen die in elk huishoudelijk apparaat zitten. Paar cent per stuk. We verkopen er 100 miljard per jaar. De innovatie zit in de productiesnelheid en dat we ze steeds dunner en kleiner ontwerpen. Niet in de toepassing.’

De chips van Nexperia zijn in zekere zin de schroefjes en moertjes van een elektrische schakeling. Geen hogeschooltechnologie. Toch, zegt Groothuis, wil je die niet kwijt. ‘Zo zijn we ook de zonnepanelen kwijtgeraakt. Ook een commodity, zeiden ze, die moeten we zo goedkoop mogelijk laten maken. En nu? Nu zijn we helemaal afhankelijk van China. Daar moet je veel strategischer over denken. Tot nu toe was ons optreden gebaseerd op casuïstiek. Je moest bewijzen dat er kennis weglekte en dan kon je pas achteraf optreden. Ik zeg liever vooraf: ik weet niet precies hoe het zit, maar de dreiging is er. China heeft een revisionistische houding tegen de liberale wereldorde, en is daartoe extraterritoriaal actief. Dus moet ook die overname van Nowi teruggedraaid worden.’

Voor Nowi kwam Nexperia als een geschenk uit de hemel. Ze hadden al wat prototypen van hun chips gebouwd en een eerste chip voor sensoren wordt nu in grote aantallen in Taiwan gemaakt: het afgelopen jaar kwam de miljoenste uit de machine. Maar hun droom – overal chips die hun energie uit warmte, licht of zelfs radiogolven in de omgeving halen – vergde een partij die al vertrouwd werd, die al klanten had. ‘Jaarlijks worden 15 miljard batterijen weggegooid in het soort producten waar wij een alternatief voor bieden’, zegt Van der Jagt. ‘Onze ambitie is om al dat afval te voorkomen.’

‘Het is een idee dat ze op een vernuftige manier hebben vormgegeven’, zegt Wouter Serdijn, hoogleraar micro-elektronica in Delft wiens sectie hofleverancier is van Nowi-personeel. ‘Het was een beetje houtje-touwtje toen ze begonnen, maar ze gingen met wat van onze net afgestudeerde of gepromoveerde chipontwerpers aan de slag en hebben met hun unieke kennis en kunde mooie energiezuinige toepassingen ontwikkeld.’

Na hun start in 2016 klopten ze eerst aan bij Nederlandse durfkapitalisten. Disruptive Technology Ventures, van onder anderen Ad Scheepbouwer (voorheen TPG) en Ronald Prins (oprichter computerbeveiligingsbedrijf Fox-IT), financierde in twee tranches ruim 10 miljoen euro. Van der Jagt: ‘Maar voor de volgende stap hadden we meer nodig dan 10- of 20 miljoen. En wilden echt groot worden.’

‘Je moet in massaproductie zien te komen om de belofte van goedkope chips te kunnen waarmaken’, zegt Ivo de la Rive Box. Hij had een slimme thermostaat ontwikkeld en kon energiezuinige chips goed gebruiken. Hij liet Nowi een prototype bouwen, zorgde voor de cashflow waarmee de start-up kon overleven en gaf tips aan de beginnende ondernemers – zoals dat gaat in start-upland. ‘En voor volume kom je al snel in China uit.’

Nowi heeft weliswaar een paar slimme octrooien vastgelegd – hun geheim zit in het aantal componenten op de chip, waardoor er minder externe, relatief grote en dure componenten nodig zijn, en in het algoritme waarmee de chip zich aanpast aan de omgeving – maar toch ziet Van der Jagt niet het gevaar dat de Chinezen er met het Hollandse intellectuele eigendom vandoor gaan. ‘De kennis zit hier, in deze hoofden. We zitten hier in Delft, we blijven hier in Delft, we investeren hier, we dragen hier bij aan het economische ecosysteem. En dit is niet te vergelijken met ASML. Dit is echt een andere tak van sport.’

Investeerder Prins, die in zijn eerdere werk waarschuwde voor Chinese invloeden, zegt dat het risico niet al te groot is dat China er nu met de chips vandoor gaat. ‘Nowi is verkocht aan een Nederlandse entiteit die valt onder de Nederlandse wetgeving. Bovendien waren wij maar een minderheidsaandeelhouder. In die zin hadden we er niet zo veel over te zeggen.’

‘Als je wil doorgroeien, kom je snel bij niet-Europese partijen terecht’

Er waren wel andere gegadigden, zeggen bronnen, maar die waren minder serieus. Adviseur De la Rive Box: ‘Er is een fundamenteel probleem: in Europa wordt 40 procent van de harde octrooien van de wereld bedacht, terwijl slechts 10 procent van het durfkapitaal hiervandaan komt. Die kloof betekent dat als je wil doorgroeien, je snel bij niet-Europese partijen terechtkomt.’

Wat ook hielp, zeggen bronnen, is dat het bod van Nexperia heel genereus was. ‘Als investeerder wil je gewoon cashen.’

Los van de zakelijke kant zegt Van der Jagt ook persoonlijk geen problemen te hebben met een indirect Chinese eigenaar. Hij is ervan overtuigd dat handel goed is voor de wereld. ‘Ik denk dat het beter is om connecties te hebben dan dat iedereen zich terugtrekt op zijn eigen eiland.’

Europarlementariër Groothuis, die vroeger als cyberspecialist bij het ministerie van Defensie werkte, wuift het allemaal weg. ‘Typisch Nederlandse naïviteit. Alle kennis die we hier opbouwen en in Chinese handen valt, lekt op een gegeven moment weg.’ En dat het geen staatsbedrijf is doet er niet toe, zegt hij. ‘China heeft sinds 2017 een wet die alle Chinese bedrijven en ingezetenen verplicht om zo nodig te spioneren voor de overheid en op elk verzoek data over te dragen.’

Volgens Duco de Boer van advocatenkantoor Stibbe is het echter maar de vraag of de wet Vifo gebruik kan worden om de overname terug te draaien, zoals Groothuis wil. ‘Deze bevoegdheid bestaat alleen als er een redelijk vermoeden is dat de transactie risico’s voor nationale veiligheid tot gevolg kan hebben. Economische belangen zoals het weglekken van kennisvermogen en intellectueel eigendom zijn niet genoeg.’

Groothuis denkt dat het toch moet kunnen. ‘Het is ook een kwestie van politieke wil.’

Serdijn: ‘Ik denk dat je altijd alert moet zijn, maar dat het in dit geval wel meevalt. De kennis zit echt vooral in de hoofden. En die hoofden zitten in Delft. Nowi wilde een volgende stap zetten. Als je niet in een nichemarkt wilt zitten, dan kom je hierop uit. Ik zie eerlijk gezegd niet hoe ze het anders hadden moeten doen.’

Chronische pijn en depressie zijn alle twee aandoeningen waarvoor medici wanhopig op zoek zijn naar nieuwe, doeltreffende behandelmogelijkheden. Tiago Costa werkt daarom aan een nieuwe, gerichte neuromodulatie behandeling voor depressie, op basis van gefocust ultrageluid. Zo kan hij precies het deel van de hersenen behandelen dat aandacht nodig heeft, terwijl de rest met rust wordt gelaten.

Al sinds zijn middelbareschooltijd droomde Tiago Costa van een carrièrepad waarbij hij zijn horizon voortdurend kon blijven verbreden. Met robotica in gedachten koos hij voor een studie elektrotechniek. Maar hij belandde in de Verenigde Staten waar hij zich specialiseerde in microchips voor de interactie van ultrageluid met biologische weefsels. Nu werkt hij in de Bioelectronics-groep van de TU Delft aan de volgende generatie elektroceutica (zie frame). “Toen ontmoette ik neurochirurg Dirk de Ridder, die me vertelde dat ze naarstig op zoek zijn naar nieuwe behandelmogelijkheden voor depressie,” zegt hij. “Omdat het bij depressie om een netwerk van meerdere hersengebieden gaat, is het een perfecte match met gefocust ultrageluid.”

Hersenstimulatie

Een op de zeven mensen ontwikkelt ooit een klinische depressie. Velen zullen afdoende baat hebben bij psychotherapie of antidepressiva. Voor de 30 procent met zogenoemde therapieresistente depressie rest de optie tot behandeling met behulp van hersenstimulatie. “De twee beste, niet-invasieve behandelvormen stimuleren hersenactiviteit met gebruik van stroom of magnetisme,” zegt Costa. “Maar de resolutie ervan is zeer beperkt. Ze stimuleren een groot hersenvolume waarin dan, min of meer per ongeluk, iets gebeurt dat een positief effect heeft.”

Het invasieve alternatief is het implanteren van elektrodes, diep in de hersenen. Dit heeft een veel meer lokaal effect, maar heeft als nadeel dat er slechts één enkel punt gestimuleerd kan worden. Costa: “Eenmaal uitontwikkeld vergt gefocust ultrageluid een eenmalige, veel minder invasieve operatie waarbij we alleen door de schedel heen hoeven te dringen, niet de hersenen zelf. Vanaf die ene locatie kunnen we dan kiezen welke kleine hersengebieden we willen stimuleren. Dat betekent ook dat we de behandeling kunnen aanpassen als de hersenen zich herorganiseren.”

Omdat het bij depressie om een netwerk van meerdere hersengebieden gaat, is het een perfecte match met gefocust ultrageluid

Gericht geluid

Een bril helpt je ogen met het focussen van licht op de retina achter in je oog. En met een vergrootglas kan je een kampvuur starten door zonlicht op een klein punt te concentreren. Gefocust ultrageluid werkt ongeveer hetzelfde, maar dan met geluid – dat makkelijk door weefsel dringt – in plaats van met licht. Het focuspunt kan heel klein zijn, ongeveer een halve millimeter in diameter. Dat komt overeen met het stimuleren van zo’n tien- tot twintigduizend hersencellen. Dat is een factor duizend minder dan haalbaar met de huidige best-in-kind ultrageluidtechnieken van buiten de schedel.

Een minuscule transducer zet elektrische energie om in geluid, dat alle richtingen op gaat.  Op Costa’s microchips zitten heel veel van zulke transducers in een rasterpatroon. “Door elke transducer elektronisch op exact het juiste moment te activeren kan ik kiezen waar de geluidsgolven samenkomen,” zegt hij. “Sommige transducers zullen iets eerder geactiveerd worden omdat deze geluidsgolven iets verder moeten reizen, andere wat later. Omdat het allemaal elektronisch geregeld is kunnen we elke soort ‘lens’ maken die we willen, en het geluid dus op elke mogelijk plek in de hersenen focussen.”

We stimuleren niet alleen de hersenen, we meten ook de reactie ervan en van de patiënt.

Stimuleren en uitlezen

Gefocust ultrageluid is slechts een deel van de oplossing. “We moeten ook betrouwbaar hersensignalen kunnen meten die wijzen op een verschillende staat van de depressie,” zegt Costa. “Daarmee bepalen we of we de bundel op een plek focussen waar die een positief effect heeft, of dat we hem op een andere plek moeten richten. Zo kunnen we de behandeling aan de individuele patiënt aanpassen.”

De onderzoekers meten de hersenactiviteit met behulp van EEG, en ze proberen daarin patronen te herkennen. Beide technologieën – voor lezen en stimulatie – integreren ze in een enkel apparaatje dat onder de schedel komt te zitten, maar nog boven op de buitenste beschermlaag van de hersenen (de dura). Een tweede apparaatje, boven op de schedel, dient als draadloze zender.

Essentiële samenwerking

Er zullen nog veel hobbels genomen moeten worden voordat dit tot een technologische doorbraak in de gepersonaliseerde behandeling van depressie kan leiden. De uitdagingen hierbij zijn zowel technisch van aard (zoals miniaturisatie, de accu, data compressie) als medisch (wat is de doel-hersenactiviteit, en weefselcompatibiliteit?). Het UPSIDE-consortium bestaat dan ook uit heel veel verschillende disciplines: van bio-elektronica tot neurochirurgie, en van hersen-machine interfaces tot psychiatrie.

Costa’s rol hierin is om de best-mogelijke chips voor de behandeling van depressie te ontwikkelen. Aan de ene kant betekent zijn multidisciplinaire focus dat hij minder tijd overhoudt voor puur micro-elektronicaonderzoek. Maar hij realiseert zich ook dat hij hierdoor grotere systemen kan conceptualiseren, en dat creativiteit juist daar bloeit waar verschillende disciplines convergeren.

Gefocust ultrageluid is als een schroevendraaier, geschikt voor de behandeling van allerlei hersenziekten.

Elektroceutica

Neuronen zijn de fundamentele bouwstenen van de hersenen en het zenuwstelsel. Ze communiceren door middel van bio-elektriciteit. Zo sturen ze de bewegingen en regelen ze de ademhaling en allerlei biologische processen. Elektroceutica zijn draagbare, implanteerbare en injecteerbare biomedische apparaten die met de zenuwbanen van het menselijk lichaam interageren, door middel van elektriciteit of anderszins. Het is een nieuwe klasse van therapeutica die de potentie hebben om bepaalde ziektes zeer gericht, omkeerbaar en levenslang te behandelen. Bij bepaalde neurologische aandoeningen en autoimmuunziekten worden er al successen mee geboekt.

(Veel) meer dan depressie

De chip zal mogelijk meer dan alleen depressie kunnen behandelen. “Het is als een schroevendraaier, en kan mogelijk nuttig zijn in de behandeling van veel verschillende hersenziekten,” zegt Costa. Daarnaast ontwikkelt hij ook chips waarmee ze juist precies willen uitzoeken hoe ultrageluid op celniveau neuronen activeert. Samen met collega’s van zijn onderzoeksgroep heeft hij plannen om een klein bio-meetlab op te zetten waar ze beide soorten chips willen testen op levend weefsel, zoals cellen en plakjes van hersenen.

Zijn ultieme droom is om bij te dragen aan een compleet instituut, met elektrotechnici, natuurwetenschappers, werktuigbouwkundigen, zelfs lucht- en ruimtevaarttechnici, en daarnaast ook biologen, neurowetenschappers, noem maar op. Costa: “Het zal gescheiden laboratoria hebben, maar slechts één kantine en één plek met koffiemachines. Stop verschillende disciplines langdurig bij elkaar en er komen mooie dingen uit.” Het is zijn manier om het maximale te halen uit de vruchtbare grond bij de raakvlakken tussen disciplines, en om zijn eigen horizon te blijven verbreden.