Category Archives: General

Meer informatie over tinnitus en het Delft Tinnitus Device

Geachte ../..

Dank u voor uw reactie naar aanleiding van de opnamen van het college Oorverdovende Stilte van 6 februari j.l. Vervelend dat u zoveel last heeft van uw tinnitus. Ik hoop dat het college informatief voor u was en dat de grote aandacht die ervoor was (van meer dan 1000 bezoekers!) zal bijdragen aan het beter erkend krijgen van de ernst van deze kwaliteit-van-leven-bedreigende aandoening en het vinden van een gerichte oplossing. U bent zeker niet alleen! Ik heb heel veel berichten ontvangen via email en LinkedIn, vandaar dat het grootste gedeelte van mijn onderstaande reactie overeenkomt met wat ik ook aan anderen heb gestuurd.

We hebben hier in Delft de door ons ontwikkelde bi-modale neurostimulator inmiddels uitgebreid elektronisch getest op zijn elektrische en akoestische specificaties en veiligheid. Vrijdag 19 januari j.l. hebben we de neurostimulator op een proefpersoon getest in de BRAI3N-kliniek (van mijn klinische samenwerkingspartner Prof. Dirk de Ridder) in Gent en deze test was succesvol ten aanzien van de functionaliteit van het apparaat. NB. Deze persoon leed niet aan tinnitus. Nu zullen we zo spoedig mogelijk, vermoedelijk eind maart/begin april, een eerste klinische studie (met patiënten) starten aan de Universiteit van Otago. Op basis daarvan weten we dan hopelijk hoe succesvol de behandeling is, voor welke soorten van tinnitus hij goed werkt, en hoe de behandeling verder geoptimaliseerd kan worden. Ik verwacht dan ook dat we zo snel mogelijk gaan proberen op te schalen en het ligt voor de hand dat de eerste behandelingen dan in Gent zullen plaatsvinden. Dit verwacht ik echter niet voor het einde van 2024. We zijn op dit moment ook niet op zoek naar proefpersonen.

In Gent is men wel heel ver met het ontwikkelen van behandelingen van tinnitus die overeenkomsten vertonen met wat wij aan het ontwikkelen zijn. De huidige behandelingen zijn weliswaar wat minder specifiek, maar in veel gevallen wel doeltreffend. Ik raad u zeker aan om contact op te nemen met de BRAI3N-kliniek in Gent. Dit kan via telefoonnummer +32 9 273 66 60 of per email:  secretariaat@brai3n.com.

Indien u meer wilt weten over wat tinnitus precies is, hoe het ontstaat, hoe het behandeld kan worden en onze bi-modale neurostimulator, dan vindt u mogelijk andere opnamen van het op 6 februari j.l. gegeven Health College over tinnitus interessant. Hieronder staan alle vier op een rijtje.

Robert H. Reijenga: 
Valt er als muzikant te leven met tinnitus?
Dirk de Ridder: 
Tinnitus: wat is het en wat kun je er tegen doen?
Joop van Gent: 
Het Tinnitus House: Hoe kunnen we Tinnitus beter begrijpen?
Wouter Serdijn: 
Technologie waar je stil van wordt: Een apparaat tegen Tinnitus

Of lees het artikel dat op 17 februari verscheen in het NRC hier: https://bme.weblog.tudelft.nl/2024/02/15/met-een-klemmetje-en-een-koptelefoon-van-het-gekmakende-oorsuizen-af/. Of lees het artikel dat op 9 januari verscheen in het AD en De Stentor/Het Laatste Nieuws hier: https://bme.weblog.tudelft.nl/2024/01/10/elektrotechnisch-ingenieur-en-neurochirurg-denken-oplossing-voor-tinnitus-gevonden-te-hebben/. Of luister het radio-interview dat Dirk de Ridder en ik gaven voor het NPO1 Radio1-programma Met het Oog op Morgen hier: https://bme.weblog.tudelft.nl/files/2024/01/oog_.mp3. Of luister het gesprek met Dirk de Ridder op BNR Nieuwsradio hier: https://www.bnr.nl/podcast/thebigfive/10539575/dirk-de-ridder-university-of-otago-wetenschappers-haken-vaak-af-bij-het-commercialiseren-van-hun-uitvindingen.

Meer informatie over tinnitus vindt u op ons Crowd-Science platform TinnitusHouse: https://tinnitushouse.nl/nl/. Hier kunt u, behalve informatie vinden over tinnitus, zich aanmelden voor onze nieuwbrief, maar ook na invulling van de vragenlijst over uw tinnitus een persoonlijke aanbeveling krijgen vanuit ons ‘recommendersysteem’.

Tenslotte, sommige verzenders van de ontvangen emails en berichten gaven aan dat ze graag ons tinnitus-onderzoek willen ondersteunen door middel van een gift. Dat kan. Ook de studenten Stef en Jonathan die met mij werken aan de bi-modale neurostimulator hebben we middels deze sponsoring financieel geholpen zodat ze voltijds aan het project kunnen werken en niet in hun levensonderhoud hoeven te voorzien middels een bijbaan. Na hun afstuderen als biomedisch ingenieur willen ze hun goede werk voortzetten in een start-up. Hiervoor ben ik nu op zoek naar startkapitaal.

Uw gift is dus van harte welkom. Dit kan op bankrekeningnummer NL88 RABO 0367 8144 20 van Stichting Braininnovations (https://braininnovations.nl/). Overmaken kan door middel van het scannen van onderstaande QR-code of het klikken op het daaronder vermelde betaalverzoek. Stichting Braininnovations is de initiatiefnemer van TinnitusHouse en  een ANBI, een algemeen nut beogende instelling. Uw gift zal direct worden ingezet voor het onderzoek naar de bestrijding van tinnitus en is aftrekbaar voor de Belastingdienst.

Ik hoop dat ik u met het bovenstaande goed heb geïnformeerd. Ik wens u een luisterrijk 2024 toe.

Groet!

Wouter Serdijn

https://betaalverzoek.rabobank.nl/betaalverzoek/?id=t-2pEctuSwCS2rfrqA6_dQ

NB. Het standaardbedrag is € 5,00, maar dit kunt u eenvoudig aanpassen.

Met een klemmetje en een koptelefoon van het gekmakende oorsuizen af

Neurowetenschap — Tinnitus kan gekmakend zijn. Is het te verhelpen? Twee wetenschappers proberen het door met een klemmetje en een koptelefoon een zenuw te stimuleren.

  • Auteur: Laura Wismans
  • Gepubliceerd in het NRC Handelsblad op 14 februari 2024 om 14:45
  • Leestijd 7 minuten
Hoogleraar neurochirurgie Dirk de Ridder (links) en Wouter Serdijn, hoogleraar bio-elektronica. „Door beeldvormingstechnieken werd ineens zichtbaar dat tinnitus in de auditieve hersenschors zit. Foto: Merlijn Doomernik.

Piepen, brommen, gonzen… in Nederland horen naar schatting twee miljoen mensen een geluid dat er niet is. Het is een fantoomgeluid; het komt niet van buitenaf, de hersenen maken het zelf. Tinnitus heet het, of oorsuizen.

„Na 20 jaar zoeken naar oplossingen voor tinnitus is er nog altijd niet veel uitgekomen. De vraag is waarom”, zegt Dirk de Ridder. „De benadering is misschien helemaal verkeerd, dus we zijn teruggegaan naar de tekentafel. Wat is het fundamentele dat we gemist hebben?”

De Ridder is hoogleraar neurochirurgie aan de Universiteit van Otago in Nieuw Zeeland, hij doet al decennialang onderzoek naar oorsuizen. Samen met Wouter Serdijn, hoogleraar bio-elektronica aan de TU Delft, ontwierp hij een apparaat om tinnitus te behandelen via een andere route dan tot nu toe gebruikelijk.

‘De broodtrommel’, zoals ze het apparaat tijdens het interview gekscherend noemen, moet de hersenen leren dat het geluid dat een tinnitus-patiënt hoort geen belangrijk geluid is. Dan stoppen de hersenen hopelijk met het produceren van het signaal.

Of het Delft Tinnitus Device – zoals het apparaat echt heet – inderdaad oorsuizen geheel of gedeeltelijk doet verdwijnen, moet nog blijken. In april starten klinische testen, in Nieuw-Zeeland, waar de van oorsprong Belgische De Ridder woont en werkt.

Een festival in Mali

De kennismaking tussen De Ridder en Serdijn liep via de woestijn in Mali. Daar, op een muziekfestival, raakte De Ridder in gesprek met een kunstenaar en onderzoeker die wist dat bio-elektronicus Serdijn aan medische implantaten werkte. Wat die niet wist is dat Serdijn ook aan tinnitus lijdt. „Geen erge variant gelukkig”, haast Serdijn zich te zeggen. „Het is ongeveer het geluid van een stationair draaiende wasmachine, hier in het omgevingsgeluid valt het bijna weg”. Het maakte wel dat Serdijn geïnteresseerd raakte in de tinnitus-aanpak die De Ridder voor ogen had: met elektropulsjes het autonome zenuwstelsel stimuleren.

De oorzaken van tinnitus zijn divers: langdurig naar harde muziek luisteren, knallen, een oorontsteking, ouderdomsdoofheid. Soms begint het spontaan.

„Velen ervaren het alleen als irritant, maar anderen kunnen er niet meer door slapen of werken en voor sommigen is het totaal gekmakend”, zegt Serdijn. „Nu we met ons onderzoek in de publiciteit zijn krijg ik emotionele verhalen te horen. Deze week mailden vier mensen mij die door de tinnitus zo wanhopig zijn dat ze een einde aan hun leven willen maken. Vier!”

Het Delft Tinnitus Device, ofwel: ‘de broodtrommel’. Foto: Merlijn Doomernik

Lang werd tinnitus benaderd en behandeld als een probleem van het oor. Naarmate de hersenwetenschap zich verder ontwikkelde, werd duidelijk dat het probleem in de hersenen ligt. „Pas in 2000 heeft men de stap gezet van het oor naar de hersenen”, zegt De Ridder. „Door beeldvormingstechnieken werd ineens zichtbaar dat tinnitus in de auditieve hersenschors zit.” De behandeling schoof mee op, met magneetpulsen door de schedel heen werd gepoogd de auditieve hersenschors aan te spreken. „Daarmee zagen we soms een tijdelijke verbetering. Toen wisten we wel dat de hersenen er dus iets mee te maken moesten hebben, maar het was niet dé oplossing.”

Weer later werden ‘netwerken’ populair. „De neuronen in de hersenen vormen één groot netwerk. We begrepen dat we tinnitus moesten zien als iets wat binnen een netwerk gebeurt”, zegt De Ridder. „Welke route geluid volgt van het oor naar de gehoorschors is duidelijk, maar eenmaal binnen de gehoorschors zijn er veel verschillende mogelijkheden.”

Een grote onbekende factor is ook dat er vermoedelijk verschillende subtypen van tinnitus zijn, maar onduidelijk is hoeveel en welke eigenschappen die dan hebben. „Dat is een belangrijk basisprobleem waar we nog steeds mee zitten en waarom het vinden van behandelingen zo moeilijk is”, zegt De Ridder. „Bij chronische pijn weten we bijvoorbeeld dat er veel verschillende soorten zijn, en dat die elk een andere behandeling vergen. Als je één medicijn test op al die verschillende pijnen tegelijk, dan zullen de testen niks opleveren omdat het bij te veel mensen niks doet. Als je subtypes kan onderscheiden kom je erachter dat een medicijn voor één subtype wel heel goed werkt.”

„Op het ogenblik wordt aanvaard dat er op zijn minst twee typen tinnitus zijn: oorsuizen met gehoorverlies, en oorsuizen zonder gehoorverlies”, zegt De Ridder. „Maar het zouden er ook best zes kunnen zijn. Kunstmatige intelligentie is heel goed in het onderscheiden van subtypes, maar daar komt in dit geval nog niet veel uit.”

Maar, redeneerde De Ridder in zijn poging om het hele probleem fris te benaderen, uiteindelijk leiden alle subtypes naar geluidswaarneming die er niet is. Er moet iets van een gemene deler zijn. „Als je die kent, dan kun je daarop behandelen. En wij geloven dat die er is.”

Fight-or-flight

„Onze hersenen zijn een grote voorspellingsmachine”, zegt De Ridder. „Als je tennist moet je de snelheid van de bal voorspellen, anders ben je te laat. De hersenen interpreteren de wereld voortdurend, en handelen daarnaar. Als je ooit goed hoorde, dan kennen je hersenen alle frequenties tussen 20 en 20.000 hertz. Stel je hebt een vuurwerkongeluk, dan kan dat leiden tot gehoorschade tussen de 4.000 en 6.000 hertz. Die tonen komen dan niet meer aan bij je hersenen. Dan kunnen de hersenen twee oplossingen kiezen: ofwel het is niet belangrijk en dan hoor je die tonen gewoon niet meer, ofwel het is wél belangrijk en voor de zekerheid gaan de hersenen het zelf aanmaken.”

En dan volgt een belangrijke vraag in de redenering van De Ridder: waarom zegt je lichaam dat iets belangrijk is of niet? „Dit soort reacties wordt in het lichaam gecontroleerd door het autonome zenuwstelsel”, zegt De Ridder. „Dat organiseert de fight-or-flight-respons, en de tegenovergestelde rest-and-digest-respons, reacties waar je weinig invloed op hebt. Wij denken dat tinnitus, zeker tinnitus die al jarenlang bestaat, aan dit autonome proces is vastgeknoopt.”

Een aanwijzing hiervoor is de link met stress. „De kans dat tinnitus blijft bestaan is veel groter als het is opgelopen in een stressvolle situatie, een situatie waarin de fight-or-flight-respons actief is”, zegt De Ridder. „Ook merken mensen dat hun tinnitus erger wordt op momenten dat ze stress ervaren.”

Het circuit in het lichaam dat het niet-belangrijksignaal verzorgt is de nervus vagus, de vaguszenuw. Komend vanuit de hersenstam loopt deze zenuw via beide zijden van de hals naar de borstkas, de buik, en via allerlei zijtakken naar de organen. Deze zenuw wordt in meer behandelingen ingezet, bij onder meer depressie en epilepsie.

„We zochten naar een plek waar hij aan het oppervlak komt”, zegt Serdijn. „De tragus, de uitstulping aan de voorkant van je oor, voor de gehoorgang, is zo’n plek. Door daar elektrische pulsjes te geven en tegelijk het tinnitusgeluid te laten horen, zogenaamde bi-modale stimulatie, koppelen we het geluid aan de activatie van de zenuw. Omdat die alleen een signaal afgeeft als het rustig en veilig is, leren we de hersenen zo dat het tinnitusgeluid niet belangrijk is en dat het genegeerd mag worden.”

Een zenuw activeren is niet moeilijk, zegt Serdijn. „Zenuwen praten met elkaar via elektrische pulsjes. Wat ik mij als student elektrotechniek nooit realiseerde, is dat je met elektronica dus ook heel goed interactie met zenuwen kunt aangaan. Ik kan daar gewoon perfect mee praten.”

Het ‘praten’ gaat via een klemmetje op de tragus. Aan beide zijden van het klemmetje zit een metalen plaatje, de elektroden, die elektrische pulsjes geleiden naar de zenuw. De pulsjes worden gegenereerd in ‘de broodtrommel’, die met een draadje aan het klemmetje is verbonden. Aan de broodtrommel zit ook een koptelefoon, die tegelijk met de pulsen het specifieke tinnitusgeluid van een patiënt laat horen.

Een patiënt hoeft niet voortdurend met broodtrommel en klemmetje op pad. Het lerende effect is er naar verwachting bij dagelijks kort gebruik gedurende enkele weken. „Vergelijk het met fysiotherapie”, zegt Serdijn.

De moeilijkheid zit hem in het vinden van de juiste sterkte en het juiste patroon van pulsjes. Die verschilt per patiënt. „Vanuit biologisch oogpunt gebruiken de hersenen twee ‘talen’ om de elektronen in de hersenen af te vuren, zegt De Ridder. „Je hebt standaard het tonische vuurpatroon, en je hebt burst-vuren. Als iemand verderop jouw naam noemt dan reageren jouw hersenen daarop. Automatisch weten ze, daar moet aandacht naartoe. Dat gebeurt via het burst-vuurpatroon, dat sterker is dan het tonische. Bij mij doet het noemen van jouw naam niks. Dus als wij de vagus willen dwingen te luisteren, moeten we de juiste burst creëren.”

Dit maakt het Delft Tinnitus Device niet plug-and-play. Afstellen gaat vooralsnog handmatig, en moet gebeuren met het exacte tinnitusgeluid van de patiënt. Serdijn hoopt dat het uiteindelijk een consumentenapparaat zal worden, maar het kan ook dat het in een klinische omgeving moet worden toegepast.

Stroom over de tong

Meer onderzoekers hebben zich gestort op bi-modale stimulatie als behandeling voor tinnitus. In de Verenigde Staten is sinds vorig jaar een apparaat op de markt dat Lenire heet, dat een stroompje over de tong laat lopen terwijl het tinnitusgeluid wordt afgespeeld. En de Universiteit van Michigan ontwikkelde een apparaat dat tegelijk met het geluid een stroompje naar de wang of hals laat lopen. Zij hebben al met succes enkele klinische testen afgerond.

„Als je onze broodtrommel met iets moet vergelijken dan zijn het deze apparaten”, zegt De Ridder. „Het verschil is, zij linken een andere zenuw aan het geluid, een sensorische zenuw. Dat komt niet uit de lucht vallen. We weten dat 70 procent van de patiënten hun oorsuizen kan beïnvloeden door de nek of kaak te bewegen, daar zit die zenuw, en bij die groep kan het helpen. Dat is heel gedetailleerd onderzocht op zowel dieren als mensen. De essentie van hun systemen is dat als je die twee zaken koppelt het geluid als minder storend wordt ervaren. Maar het nadeel daarvan is dat je het fundamentele probleem niet oplost; de hersenen leren niet dat het geluid niet belangrijk is en dat het niet meer geproduceerd hoeft te worden.”

Het Delft Tinnitus Device moet zich nu gaan bewijzen in een klinische test. Een bescheiden aantal van dertig patiënten doet mee, verdeeld in drie groepen van tien. „Als een apparaat goed werkt is al bij weinig patiënten duidelijk verschil te zien”, zegt De Ridder. „Wij gaan voor een goedwerkend toestel, anders heeft het voor ons geen zin.”

Geluid en pulsjes

De patiënten zijn geselecteerd naar de aard van hun tinnitus: ze moeten het als pure toon ervaren (één toon, zodat het goed na te bootsen is) en de ernst is vastgesteld als graad twee of hoger op een schaal van vier. Eén groep krijgt gepaarde simulatie: geluid en pulsjes tegelijkertijd. De tweede groep krijgt het geluid en de pulsjes losgekoppeld. De derde groep krijgt het geluid en de pulsjes ook gekoppeld, en daarbovenop gaan ze ook de hersenen stimuleren met elektropulsen op het eindstation van de vaguszenuw in de hersenen.

„Van groep 2 verwachten we weinig resultaat, omdat door de loskoppeling geen lerend vermogen zal optreden”, zegt De Ridder. „Van groep 1 en groep 3 verwachten we allebei resultaat. Als groep 1 voldoende werkt dan is groep 3 overbodig. Maar als je slechts gedeeltelijke verbetering in groep 1 ziet, dan kan het zijn dat het bij groep 3 beter werkt.” De eerste uitkomsten verwacht De Ridder in oktober of november.

Dat het apparaat de vaguszenuw kán aanspreken staat voor De Ridder overigens vast. „Ik heb het op mezelf getest, tegelijk met een meting van mijn hartactiviteit, omdat de vaguszenuw ook het hart beïnvloedt. Die werd op de juiste manier kalmer”. En Serdijn, met zijn wasmachine-tinnitus, heeft het hem al geholpen? „Ik heb mezelf niet behandeld, maar ik heb het apparaat een tijdje geleden weleens geprobeerd. Ik had het idee dat het wel wat deed. Ik hoorde de wasmachine nog wel, maar mijn stressbeleving leek iets te verminderen.”

Technologie waar je stil van wordt: een apparaat tegen tinnitus

Wouter Serdijn is gefascineerd door hoe elektrisch ons lichaam is en hoe je met elektriciteit de interactie met ons lichaam kunt aangaan om zo mensen beter te maken. Het hart, het gehoor, spiercellen, organen, noem het maar op en hij heeft er bio-elektronische medicijnen voor helpen ontwikkelen. Al tien jaar richt hij zijn aandacht specifiek op het zenuwstelsel waar zich, helaas, veel aandoeningen manifesteren die ook nog eens buiten het bereik van gewone medicijnen blijken te liggen. Bij tinnitus hoopt en verwacht hij met neurostimulatie de hersenen een zetje de goede kant op te kunnen geven. Een aflevering van het Tinnitus Health College, verzorgd door de TU Delft op 6 februari 2024, tijdens de Week van het Oorsuizen en TU Delft’s Maand van de Gezondheid.

Luister terug: Oorzaken, ervaringen en een oplossing? ‘Kwestie van geluid’


Of luister de complete uitzending, met onder meer Chris van den Dries, vrijwilliger bij Stichting Hoormij, over zijn werk. Ook vertelt Haarlemmer Dennis van Dijk over hoe tinnitus zijn leven beïnvloedt en hoe je er toch mee kunt leren leven – want wist je dat je neus ook de hele dag in beeld is? En toch heb je daar geen last van. KNO-arts Dennis Kox, van het Spaarne Gasthuis, vertelt wat er in je hersenen gebeurt als je last hebt van tinnitus. En hoogleraar bio-elektronica Wouter Serdijn vertelt over zijn onderzoek naar een nieuwe behandelmethode die misschien wel dé oplossing gaat zijn: ‘fysiotherapie voor het brein’, noemt hij het zelf. https://haarlem105.nl/luister-terug-oorzaken-ervaringen-en-een-oplossing-kwestie-van-geluid-over-tinnitus/

Het medicijn van de toekomst is bio-elektronisch

Challenges in addressing neurological disorders include the complex functioning of our brain, difficulties in early diagnosis and limited treatment options. As a result, there are still no effective treatments for many nerve and brain disorders such as blindness or paralysis. Can this be done differently? In this video, Wouter Serdijn addresses this question.

Dirk de Ridder op BNR: ‘Wetenschappers haken vaak af bij het commercialiseren van hun uitvindingen’

Over de aflevering

Zo’n 300.000 mensen in Nederland hebben chronisch last van tinnitus, ofwel oorsuizen. Neurochirurg Dirk de Ridder heeft hier mogelijk de oplossing voor gevonden. Maar hoe krijgen onderzoekers hun wetenschappelijke bevindingen van het papier naar de praktijk?  Te gast is neurochirurg Dirk de Ridder, in BNR’s Big Five van de Innovatieve Zorg, live vanaf het Tinnitus symposium van de TU Delft. 

Luister hier naar de Podcast van BNR’s The Big Five: https://www.bnr.nl/podcast/thebigfive/10539575/dirk-de-ridder-university-of-otago-wetenschappers-haken-vaak-af-bij-het-commercialiseren-van-hun-uitvindingen.

Nadine Vos op LinkedIn #TUdelft #HealthCollege #Tinnitus #Innovatie #Onderzoek

Vanavond woonde ik een Health College bij over een onderwerp dat mij persoonlijk nauw aan het hart ligt: tinnitus.
Ruim negen jaar geleden kreeg ik zelf last van een behoorlijk heftige vorm van tinnitus. In mijn geval een nauwelijks te negeren keiharde piep in mijn oren. Het is bij mij in de opvolgende circa twee a drie jaar gelukkig een stuk minder geworden. Heel langzaam. Inmiddels, heb ik er nauwelijks last van, alleen bij of door bepaalde omstandigheden. Kortom, ik was persoonlijk geïnteresseerd in het college.

Het college, passend getiteld “Oorverdovende stilte; tinnitus begrijpen en verlichten”, vond plaats in een volle Aula van de Delft University of Technology als onderdeel van de TU Delft Gezondheidsmaand & De Slimme Zorgestafette.

De avond werd gevuld met inzichten en onderzoekspresentaties door drie vooraanstaande experts: Dirk de Ridder, hoogleraar neurochirurgie en een erkende autoriteit op het gebied van tinnitus, Wouter Serdijn, hoogleraar Bio-elektronica TU Delft, en Joop van Gent, vertegenwoordiger van het innovatieve project TinnitusHouse.

Dirk de Ridder bood een diepgaande blik op de complexiteit van tinnitus, belicht vanuit de nieuwste klinische inzichten. Zijn uitleg over hoe tinnitus ontstaat en zich manifesteert in het brein, was niet alleen fascinerend, maar gaf ook hoop op een beter begrip van deze aandoening.

Wouter Serdijn introduceerde ons in de wereld van bio-elektronica en hoe deze technologie, door middel van neurostimulatie-apparaten, een nieuwe horizon opent voor de behandeling van tinnitus. Het idee dat we niet alleen kunnen ingrijpen in de neuronale signaalverwerking, maar ook kunnen ‘luisteren’ naar de respons van het brein, klinkt als een wetenschappelijke doorbraak. Ik hoop dat de Delftse Broodtrommel, zoals het Delft Tinnitus Apparaat alweer in de volksmond wordt genoemd vele mensen in de toekomst mag gaan helpen.

Joop van Gent deelde zijn visie op crowdscience binnen het TinnitusHouse project, en hoe het verzamelen en analyseren van data van duizenden patiënten ons kan leiden naar effectievere behandelingen. Zijn enthousiasme voor het potentieel van dit project om echt verschil te maken voor mensen met tinnitus, was aanstekelijk.

Het evenement was niet alleen een platform voor het delen van kennis, maar ook zoals Wouter zei: een bron van hoop. Hoop voor velen zoals ik, die direct of indirect door tinnitus zijn geraakt.

Mooi om ook zo direct te ervaren hoe de TU Delft met dit Health College laat zien een centrum van innovatie en kennisdeling te zijn.

hashtag#TUdelft hashtag#HealthCollege hashtag#Tinnitus hashtag#Innovatie hashtag#Onderzoek

Leven met een piep

Suizende oren door tinnitus

Het is de week van het oorsuizen. Hoe is het om met oorsuizen, ook bekend als tinnitus, door het leven te gaan? En hoe proberen onderzoekers de klachten van mensen met ernstige tinnitus te verminderen?

NEMO Kennislink, d. 5 februari 2024

Gepiep, gebrom of geroezemoes. Sommige mensen horen geluiden die niet afkomstig zijn uit de omgeving. Een fenomeen dat bekend staat als oorsuizen of tinnitus. Soms kan een microfoon in het oor het geluid oppikken – dan ligt er bijvoorbeeld een bloedvat vlakbij het binnenoor, en hoort iemand daardoor constant geruis. Maar bij de meerderheid van de mensen met tinnitus zijn de eigen hersenen verantwoordelijk voor het geluid. “Meestal niets om je zorgen over te maken”, licht psycholoog Rilana Cima toe. “Het is een teken dat je hersenen werken.”

Grote angst

Ongeveer één op de vijf mensen in Nederland heeft tinnitus. Bij een deel van hen – zo’n drie tot vijf procent van de bevolking – heeft oorsuizen een grote impact op het dagelijks leven. “Op basis van het type geluid en het volume is het verrassend genoeg niet mogelijk om te voorspellen of iemand hinder ervaart. Zo kan iemand die laagvliegende straaljagers hoort daar geen last van hebben, en iemand die zacht stromend water hoort wel.” Hoeveel hinder iemand ervaart, is volgens Cima afhankelijk van iemands persoonlijke omstandigheden en ervaringen. “Wanneer een geluid negatieve emoties oproept, zal je er eerder last van hebben.”

Mark* is musicus van beroep en hoort nu acht maanden lang een piep in zijn linkeroor. “Het is een hoge piep van ongeveer 6000 Hz. De ene keer is het strakke piep, de andere keer meer pulserend.” Als hij moe is, in een stille ruimte zit of juist veel in aanraking komt met muziek, komt daar een piep in zijn rechteroor bij.

Tijdens mijn opleiding is er geen aandacht besteed aan tinnitus — Muzikant Mark

Door zijn tinnitus is het moeilijk voor Mark om zijn werk te doen. “Muziek is iets waar ik mijn hele leven ontzettend veel voor heb opgeofferd, en nu is het een grote angst.” Bovendien komt tinnitus voor Mark, die rond de veertig is, op een lastig moment in zijn carrière. “Net nu ik op belangrijke plekken mag spelen en grote opdrachten krijg. Ik ben niet pas net begonnen, wat het gemakkelijk zou maken een carrièreswitch te maken. En ben ook niet al bijna met pensioen.”

Zonder gehoorbeschermers

Hoe tinnitus ontstaat is nog niet helemaal bekend. Wel zijn er enkele factoren die het risico op tinnitus kunnen verhogen. Zoals gehoorverlies, een hersenvlies- of oorontsteking, en akoestisch trauma. “Dit kan gaan om explosies of vuurwerk, maar ook om regelmatige blootstelling aan harde muziek”, vertelt Wouter Serdijn, die bij TU Delft werkt aan een apparaat om klachten van tinnitus in de toekomst te verminderen. “Het komt bijvoorbeeld vaak voor bij drummers en muzikanten die dicht bij de drummer staan.”

Mark probeert als musicus voorzichtig te zijn met zijn gehoor. “Als ik met apparaten werk, zorg ik altijd voor gehoorbeschermers.” Het ging waarschijnlijk mis bij het stemmen van orgels voorafgaand aan concerten. “Als organist zit je relatief ver van de geluidsbron, en gaat het meeste geluid over je heen. Maar bij het stemmen van het orgel zit je met je hoofd vlakbij de pijpen.” En dat stemmen deed hij jarenlang zonder gehoorbeschermers. “Het is een kleine klus, die in de chaos voor het concert nog even moet gebeuren. Bovendien heb je daar je gehoor voor nodig. Het is nooit in mij opgekomen om dat met gehoorbeschermers te doen.”

Achteraf gezien voelt het voor Mark alsof hij onder een steen heeft geleefd. “Maar tijdens mijn opleiding is er geen aandacht besteed aan tinnitus. En collega’s aan wie ik het verteld heb, zeiden zelf ook geen gehoorbeschermers te dragen bij het stemmen van een orgel. Dat doen ze nu wel.” Zeker in het begin had Mark moeite met het accepteren van zijn tinnitus. “Het is niet iemand anders geweest die bijvoorbeeld een vuurwerkbom naast mij heeft afgestoken. Ik heb dit zelf gedaan. Daar moet ik mee leren leven.”

Tinnitus komt veel voor onder muzikanten

Niet meer bedreigend

Er bestaat momenteel nog geen behandeling of therapie die tinnitus kan genezen. Wel zijn er manieren om klachten van tinnitus te verminderen. Bij het expertisecentrum tinnitus in Maastricht, waar Cima werkt, helpen ze mensen met ernstige tinnitusklachten met blootstellingstherapie. Het idee achter deze behandeling is vergelijkbaar met die van een spinnenfobie. Cima: “Dan plaats je mensen in een ruimte met spinnen. Wij gaan samen met iemand in een stille ruimte zitten om iemand te confronteren met tinnitus.”

In eerste instantie hebben mensen volgens Cima vaak een hevige lichamelijke stressreactie. Die verdwijnt gauw, omdat het lichaam doorheeft dat er geen gevaar is. “Het duurt altijd even voordat mensen ook in de thuissituatie geen stressreactie meer krijgen.” Daarom behandelen ze mensen voor twaalf weken, en houden ze sessies onder verschillende omstandigheden. “Sommige mensen hebben vooral klachten als ze stilzitten na inspanning, daarom houden we bijvoorbeeld ook sessies in de gymzaal.”

Blootstellingstherapie heeft volgens Cima bij vrijwel iedereen effect, mits diegene openstaat voor de therapie. “Soms is iemand te bang voor tinnitus, en zingt dan liedjes in zijn of haar hoofd of telt tot honderd om het geluid te vermijden. Dat is van buitenaf lastig te zien.” En in het ideale geval? “Dan vraag je bij een controleafspraak hoe het gaat met de tinnitus. En antwoordt iemand: ‘Nu je het zegt, hoor ik het zachtjes op de achtergrond.’ Dat komt dan doordat de hersenen het geluid niet meer als bedreigend bestempelen en het wegfilteren.”

Kwebbelende cellen

Onderzoekers werken daarnaast aan verschillende behandelingen en apparaten, die tinnitus in de toekomst moeten verminderen of zelfs genezen. Serdijn werkt aan zo’n apparaat, dat nog getest moet worden in zowel gezonde vrijwilligers als mensen met tinnitus. Ook hierbij is het uitgangspunt dat de hersenen geluid bij tinnitus verkeerd labelen. Het apparaat geeft geluid en elektrische signalen af aan het oor en zenuwen. “We proberen de hersenen vanaf de buitenkant van het hoofd te stimuleren. En hopen dat we met de juiste stimulatie op de juiste plek, de hersenen kunnen aanleren dat de tinnitus geen aandacht vereist en daardoor verdwijnt.”

Het apparaat heeft momenteel het formaat van een broodtrommel, met daaraan een koptelefoon. “We kunnen het in de toekomst verkleinen tot het formaat van een earbud.” In eerste instantie zal het apparaat worden getest in Nieuw-Zeeland. “Daar is het gemakkelijker om toestemming te krijgen om het apparaat te testen.” Mocht alles meezitten, dan duurt het volgens Serdijn nog jaren voordat het beschikbaar komt op de Nederlandse markt. En werkt het niet? “Dan moeten we terug naar de tekentafel, want dan klopt wat we nu denken te weten over tinnitus niet.”

Cima is voorlopig sceptisch over apparaten die tinnitus moeten genezen. “Tinnitus zit door het hele brein. Voordat we weten hoe tinnitus ontstaat, welke cellen betrokken zijn en hoe deze onderling communiceren, kun je er niet te veel van verwachten.” Serdijn ziet het duidelijk positiever in: “We weten al wel welke hersengebieden betrokken zijn, alleen nog niet hoe deze cellen met elkaar kwebbelen. Daarom gaan we zoeken naar de juiste manier om deze hersengebieden te stimuleren.” Voor Mark zijn dergelijke onderzoeken een bron van hoop. “Dat deze onderzoeken gedaan worden, betekent dat er redenen zijn om aan te nemen dat er een oplossing mogelijk is. En dat ik in de toekomst misschien van mijn tinnitus afkom.”

*Mark is een gefingeerde naam. Zijn volledige naam is bekend bij de redactie.

Is de oplossing voor piepende en suizende oren gevonden?

Interview met neurochirurg Dirk de Ridder en hoogleraar bioelektronica Wouter Serdijn van de TU Delft in het radioprogramma Met het Oog op Morgen van de NOS op NPO Radio 1, d. 20 januari 2024.

Elektrotechnisch ingenieur en neurochirurg denken oplossing voor tinnitus gevonden te hebben

„Onze hersencellen werken als elektronische netwerken en daar kan ik veel mee”, aldus professor Wouter Serdijn van de Sectie Bio-elektronica van de TU Delft. Serdijn zoekt naar een oplossing voor tinnitus. © Thierry Schut

Je hebt ’t zo te pakken: tinnitus, ofwel een snerpende piep in je oren. Meestal verdwijnt-ie, maar wat als het gepiep blijft? Professor Wouter Serdijn en de Vlaamse neurochirurg professor Dirk de Ridder speuren koortsachtig naar dé oplossing. „Hoe krijgen we lawaaierige hersencellen weer stil?”

AD Nieuws, Geraldina Metselaar 09-01-24, 11:30 Laatste update: 13:27

„Het apparaat heeft nu de grootte van een broodtrommel”, vertelt professor Wouter Serdijn (1966) van de Sectie Bio-elektronica van de TU Delft. „Het zit vol elektronica voor ons tinnitus-onderzoek: met een koptelefoon over de oren en elektroden – elektrisch geleidende pleisters – kunnen we geluid en neurostimulatie bij onze proefpersonen op de juiste plaatsen aanbieden. Zijn de testen positief, dan gaan we voor een kleiner ontwerp. Denk aan draadloze oordopjes”, aldus Serdijn, die zelf het geluid van een wasmachine ervaart.

„Of beter gezegd: een wasmachine die aanstalten maakt om te centrifugeren. Gelukkig een niet al te erge vorm van tinnitus.”

Hoe werkt dat anti-tinnitusapparaat nu precies?

De ‘broodtrommel’ boordevol elektronica geeft signalen af, waardoor piepende en suizende hersenen weer leren om stil te zijn. „We verwachten dat de behandeling mogelijk niet continu, maar misschien slechts een paar keer per dag of per week hoeft te worden herhaald. Vergelijk het met fysiotherapie voor het brein. Helaas is het nu nog te vroeg om al te kunnen beloven dat de tinnitus na de behandelingen nooit meer terugkeert.”

Serdijn hoopt van wel, want vele duizenden jongeren en ouderen worden dagelijks geteisterd door tinnitus. Een aanhoudende hoge piep en/of continu gesuis in je oren als gevolg van bijvoorbeeld te veel herrie op straat, op het werk of een avondje uit. Ronkende motoren, gillende sirenes, te harde muziek of een zware oorontsteking vormen een aanslag op onze oren en kunnen tinnitus veroorzaken. De impact ervan is immens. Sommigen hebben geen leven meer.

„Lange tijd werd tinnitus gezien als aanstellerij”, weet de professor. „Maar het kan je functioneren ernstig belemmeren. Misschien herinneren mensen zich nog wel het verhaal van de uit Nootdorp afkomstige Gaby Olthuis die leed aan tinnitus en overgevoeligheid voor geluid. Als het stil was, gingen haar hersenen zelf kabaal maken. Als er buiten haar iets gebeurde, klonk in haar het geluid van een afremmende trein. Haar leven was een hel. Euthanasie bleek de enige uitweg.”

Wordt u fanatieker door dit soort aangrijpende gebeurtenissen?

Gelukkig wordt tinnitus tegenwoordig serieus genomen. „Er is een groeiende community rond het Tinnitus House. Ook zijn er diverse behandelcentra. Ze leren cliënten hoe je met de tinnitus moet omgaan.” Sinds bekend is dat Serdijn zich ermee bezighoudt, krijgt hij om de dag brandende vragen en soms hartverscheurende mails. „Deze persoonlijke drama’s raken mij”, bekent hij.

Zijn medestander, de Vlaamse neurochirurg professor Dirk de Ridder is een expert in het verbeteren van hersenaandoeningen. Hij vroeg zich af of in de bio-elektronica oplossingen te vinden zijn voor tinnitus. „Zo kwam hij bij mij terecht”, vertelt Serdijn.

„Onze hersencellen werken als elektronische netwerken en daar kan ik veel mee.” Samen met zijn team boekt hij al jaren succesvolle resultaten met bio-elektronische oplossingen. Ze werkten mee aan een implantaat waarmee doven kunnen horen. En aan een neurostimulator, waarmee onder meer alcoholverslaving en depressiviteit worden bestreden.

Waarom ging u eerst op zoek naar de oorzaak van tinnitus?

,,Weet je de oorzaak, dan kun je de oplossing vinden. Maar juist die oorzaak valt lastig te achterhalen. Ons brein is een mysterie”, legt Serdijn uit. „Via ‘haartjes’ in onze oren worden trillingen naar de gehoorzenuw van onze hersenen gestuurd en in de hersenen omgezet in alles wat we horen. Van muziek en praten tot het kabbelen van het water. Die haartjes in onze oren slijten naarmate we ouder worden, of ze kunnen beschadigen als gevolg van een explosie of langdurige blootstelling aan te harde muziek.”

Als het ware gaan dan onze hersencellen met het geluid aan de haal en met elkaar lawaai maken of kwebbelen, zoals Serdijn het noemt. „We moesten met andere woorden proberen die lawaaierige hersencellen stil te krijgen. Dat betekent dat je op het juiste moment, het juiste signaal moet afgeven. Denk bijvoorbeeld aan het tikken op een glas in een druk restaurant. Als iemand dat doet, dan wordt het bijna in alle gevallen doodstil. We zijn met andere woorden op zoek geweest naar een signaal als het tikken op een glas. Het lijkt erop dat we dat signaal en het juiste moment hebben gevonden.”

Het prototype is nu nog aan de grote kant. ,,Zijn de testen positief, dan gaan we voor een kleiner ontwerp. Denk aan draadloze oordopjes.” © Thierry Schut

Hoe begon het onderzoek naar zoiets ongrijpbaars in ons brein?

Zo’n vijf jaar geleden leek het een onmogelijke opgave. Allereerst onderzochten Serdijn en zijn team een manier hoe ze met onze hersenen zouden kunnen ‘spreken’, aangevuld met inzichten van neurochirurg De Ridder. De testresultaten werden de laatste jaren steeds succesvoller. „Half januari gaan we in de BRAI3N-kliniek in Gent testen met proefpersonen.”

,,Als die testen succesvol zijn, dan gaan we ze doen op cliënten aan de Universiteit van Otago in Nieuw-Zeeland, waar De Ridder een leerstoel heeft. Waarom Nieuw-Zeeland? In Europa zijn we gebonden aan striktere regelgeving. Wil je hier iets onderzoeken, dan ben je zo een half jaar of een jaar verder. Als de zogenoemde klinische testen inderdaad positief zijn, kunnen we sneller mensen helpen.”

In de week van het oorsuizen, van 5 tot en met 11 februari 2024, organiseert de TU Delft een groot tinnituscongres. Tijdens dit congres doen in de avond professor Serdijn en neurochirurg De Ridder verslag over hun recente onderzoek (https://www.aanmelder.nl/150972). „We willen mensen die kampen met tinnitus hoop geven. Want als wij de oplossing niet hebben, dan weet ik eerlijk gezegd niet wie ‘m anders zou kunnen vinden.”